FR EN NL

traduction / dictionnaire Lingala - Français

congo rdc
Phrase :

azalaka
azalaka, forme d'un verbe
kozala, construction régulière (racine : zal) (classe 15 : ko- (verbes))
kodjala, construction régulière (racine : djal) (classe 15 : ko- (verbes))archaïque
être
on dit aussi "oza", "naza",... au lieu de ozali, nazali,...
aussi utilisé comme auxiliaire pour les verbes

kozala na
avoir (être avec)
être dans / à

kozalisa - kodjalisa
créer
nalingi nazala mosani wa molongo ya liboso
nalingi nazala mosani wa molongo ya liboso
© pvh
tozali kosambela kasi bolingo eza te
tozali kosambela kasi bolingo eza te
© pvh (Letitia Nkanza Kalawuma)
zanga nioso <i>mais</i> zala na BASE
zanga nioso mais zala na BASE
© pvh (Letitia Nkanza Kalawuma)
tozali koluka batu ya musala
tozali koluka batu ya musala
© pvh (Letitia Nkanza Kalawuma)
muklisto adjali mwinda
muklisto adjali mwinda
© pvh (Letitia Nkanza Kalawuma)
tozoluka muana musala
tozoluka muana musala
src : google images
bwaka mayi na wc. zala motu ya solo.
bwaka mayi na wc. zala motu ya solo.
src : google images
dérivés : ezalela, ezaleli
item 377 exemples (bandakisa nkámá mísáto na ntúkú nsambo na nsambo) ...
bozalaki mibale, wapi mosusu ?
vous étiez 2, ou est l'autre ?
Nkolo azali kobeta na porte.
Le Seigneur est en train de frapper à la porte.
Motema na ngai ezali kobeta po na yo
Mon coeur bat pour toi
naza na nzala. Nazoyoka nzala. Naza na posa ya komela. Naza na posa ya mayi.
J'ai faim. Je sens la faim. J'ai soif (envie de boire). J'ai soif (envie de liquide).
Azali awa te
Il n'est pas ici.
Mama azali kosambela.
Maman est en train de prier.
Tata azali na libanda. Benga ye.
Papa est dehors. Appelle-le.
ozali kolukela ngai makambo.
tu es en train de me chercher des problèmes.
makaku awelaki kupé, esika ya kotia mokila ezali te.
Le singe s'est battu pour le short, un endroit pour mettre la queue il n'y a pas.
owuti wapi ? okei wapi ? ozali wapi ?
Tu viens d'où ? tu vas où ? tu es où ?
soso ezali talo makasi likolo ya dollar.
Le poulet est tres chèr à cause du dollar.
... po na kozonga. ... po azonga. ... po azali kozonga.
... pour rentrer. ... pour qu'il rentre. ... parce qu'il est en train de rentrer.
nzungu ya madesu ezali na moto
La casserole des haricots est sur le feu.
oza na mbongo ? te, naza nango te.
as-tu des sous ? non, je n'en ai pas.
ezali ya solo !
c’est vrai ! c’est la vérité !
ezibele ezali polele
Le couvercle est ouvert.
nazali polélé polélé
Je suis clair et ouvert (je ne cache rien)
nazali !
Je suis là !
biso toza koyoka malili na elanga na biso ya lokuta.
Nous, nous avons froid avec notre fausse saison sêche.
Nazali koyoka yo te, nalobaka lingala te
Je ne te comprends pas, je ne parle pas lingala.
nazoya (nazali koya)... naza na nzela... nakomi
je suis en train de venir... je suis en route... je suis arrivé
oza na motema malamu
Tu as un bon coeur (Tu es gentil)
balongolaka pongi ya mbwa te. Balamusaka te mbwa oyo azali kolala.
On n'ôte pas le sommeil du chien. On ne réveille pas le chien qui dort.
Bazali lokola mai na moto.
Ils sont comme de l'eau et du feu.
Esika nkoyi azali, kotia ntaba te.
Là où il y a un léopard, ne met pas une chèvre
ezali esengo na ngai po na komona moko na moko na bino na liyangani oyo na sima ya nzanga.
C'est pour moi une joie de revoir chacun de vous dans ce culte de l'après midi.
ezali pete te.
Ce n'est pas facile.
ozali na mibu boni ? Ozali na mbula boni? Obotamaki mobu nini?
Tu as quel age (combien d'années) ?
Ozali mobali to mwasi ?
Es-tu un garçon ou une fille ?
Osuka to ozali na kelasi nini ? - Nasilisa kelasi ya ebandeli te.
Tu as terminé ou tu es dans quel niveau d'étude ? - Je n'ai pas fini l'école primaire.
Bato bazali motuya boni na libota na yo ?
Combien de personnes y a-t-il dans ta famille ?
Sarko azali mokuse.
Sarko est petit de taille.
manguele mpe kisi ezali te po na kobatela moto azua VIH to bokono ya SIDA te.
Il n'y a pas de vaccin, ni de médicament pour protéger quelqu'un d'attraper le VIH ou la maladie du SIDA.
Soki nzoto to poso ya moto ekutani na ya moto mosusu, tina ya kobanga ezali te.
Si le corps ou la peau d'une personne se touche avec celle d'une autre personne, il n'y a pas de raison d'avoir peur.
na likolo pela moko awa na nse moko te akokani na yo na nguya na kembo yo 'za nzambe
en haut comme ici en bas il n'y en a pas un qui ressemble à toi en puissance et gloire, tu es Dieu.
poso ekoya mokolo moko eza nakosala te.
La semaine prochaine il y a un jour que je ne travaille pas.
aza moyambi. Oyambí likonzí.
Il est le gardien. Il garde le but. (foot)
oza na miso lokola moto ameli lotoko.
Tu as les yeux comme quelqu'un qui a bu du lotoko.
Biso tozali awa, bango bazali kuna.
Nous, nous sommes ici, eux, ils sont là-bas
Basusu kokufa, basusu kobotama, mokili ezalaka boye.
Des gens meurent et d'autres sont nés, le monde est comme ça.
komela masanga ezali esengo ya mokili
Boire de la bière est un plaisir du monde.
tala, oyo ezali ndenge na biso
regarde, ceci est notre méthode
Azali kolala nanu na ekeko.
Elle dort toujours avec une poupée
Lata ekoti, moyi ezali makasi
Porte une casquette, le soleil tape fort.
biloko olambaki ezali elengi mingi
Les choses que tu as préparé sont très délicieuses.
Biloko na yo ezali kilo mingi.
Tes bagages pèsent beaucoup.
Ozali kitoko lokola moyi ya ntongo.
Tu es belle comme le soleil au matin.
Wana ezali ya solo, kosakana te.
Cela est vrai, ne blague pas.
Lelo ezali mokolo ya suka. Lobi ezalaki mokolo ya liboso.
Aujourd'hui est le dernier jour. Hier était le premier jour.
Aza te. Luka libanda.
Il n'est pas là. Cherche dehors.
Bolingo ezalaka lokola lisano.
l'amour est comme un jeu.
Eza ya solo ? - Te, eza lokuta !
Est-ce vrai ? - Non, c'est un mensonge !
Mabanzo na yo ezali malamu te.
Tes pensées ne sont pas bien.
Na kati ezalaki molili.
à l'intérieur il faisait noir
Moyi ezali mpe monzoto.
Le soleil est aussi une étoile.
Azalaki moseka liboso tosibaki.
Elle était vierge avant que nous avions fait l'amour.
Ozali na mpongi ? - Nanu te.
As-tu du sommeil ? - Pas encore.
Ndako na ye ezali musika mingi.
Sa maison est très loin.
Mbula na ngai ezali zomi na mwambe.
Mon âge est 18.
Mosala na zolo ezali koyoka solo na kopema.
Le travail du nez est de sentir les odeurs et de respirer.
loposo na ye ezali mpetompeto lokola ngolo.
Sa peau est nette comme un poisson-chat.
Azali na nkanda mpo na ngai.
Il est faché sur moi. (il a de la colère à cause de moi)
Ezali ntalo mingi. Kakola moke.
C'est très chèr. Marchande un peu.
Akimaki lisusu, nakanisi azali na ntina.
Il a encore fui, je pense qu'il a une raison.
Maboko na yo ezali petepete, nayebaki te.
Tes mains sont très douces, je ne savais pas.
tshombo wana ezali ya kala mingi.
Ce téléphone date d'il y a très longtemps.
Soki oyo ezali ya solo, nakufa.
Si ça c'est vrai, je meurs.
Azali ? - Te. Abimi.
Il est là ? - Non. Il est sorti.
Nzambe azali malamu mingi
Dieu est très bon.
tozali koluka muana musala. Azala moyibi te, ndoki te, ndumba te.
Nous sommes en train de chercher un domestique. Que ce ne soit pas de voleur, pas de sorcier, pas de pute.
ozalaki wapi lobi na butu ?
Tu étais où hier soir (nuit) ?
azali na zemi ? basanza boni ?
elle est enceinte ? Combien de mois ?
esongo ezali mwa eteni ya libolo eye etimbaka.
attention - contenu sensible
Libumu na yo ezali ya kokangama ?
Est-ce que tu es constipé ? (tes intestins, sont ils obstrués ?)
lopango na bango ezalaka na Masina
Leur parcelle est à Masina
lopango ya baCarla ezalaka na Lemba.
La parcelle des "Carla" est à Lemba.
leki ya Jean azali maladi
La petite soeur de Jean est malade.
elengi na mbeto: Muasi ya monene na muasi ya moke, nani azali sukali ? © kitokolile
plaisir au lit: Une grosse fille et une fille mince, qui est bonne ?
ndenge ya komibatela : na capote. Nzela ya malamu koleka mpo na komibatela ezali kosalela capote
la manière de se protéger : avec le préservatif. Le meilleur moyen pour se protéger est d'utiliser un préservatif.
eza muana muasi to mobali ?
Est-ce que c'est une fille ou un garçon ?
Nzambe apambola bino mingi. Kimia ezala na bino. Nzambe abatela bino.
Que Dieu vous bénisse en abondance. Que la paix soit avec vous. Que Dieu vous garde.
ezala se bongo
Qu'il en soit ainsi ! (qu'il soit seulement comme ça)
naza na posa na yo
J'ai envie de toi.
bwaka mayi na wc. zala motu ya solo.
Jette de l'eau dans la toilette. Sois un vrai homme.
libenge eza mbala ya sukali. matembele eza nkasa ya libenge.
La patate douce est une tubercule sucrée. Le matembele c'est des feuilles de la patate douce.
lituma eza makemba ya kotuta.
lituma c'est des bananes plantain pilées.
Oyo ezali nsango ya kosunga yo pona koyeba ndenge nini kelasi ya monoko ya Lifalanse etambolaka.
ceci est une information pour t'aider à connaître de quelle façon le cours de la langue française fonctionne.
Mokonzi, soki ozalaki awa, mbele ndeko na ngai akufaki . © Yoane 11:21
Seigneur, si tu aurais été ici, alors mon frère ne serait pas mort.
Soki miso na yo ezali malamu, okomona polele penza
Si tes yeux sont bien, tu verras vraiment clair.
ozozela nini ? Eza tur na yo !
Tu attends quoi ? C'est ton tour !
ngai naza na biro ya Gecamines. Nakozonga kala mingi te
Moi je suis au bureau de Gecamines. Je vais rentrer dans pas longtemps.
Oza kitoko makasi ndeke na ngai ya bolingo
Tu es très belle, mon oiseau d'amour
Oza elengi kofiba koleka mokuwa ya makoso. © Fally Ipupa
Tu es agréable à sucer plus que l'os des pieds de porc. (=délicatesse)
yo ozali mwinda na bomoyi na ngai.
Toi tu es la lumière de ma vie.
ah Nzambe ! pona nini masta na ngai aza zoba lokola makaku ?
ah Dieu ! pourquoi mon ami est idiot comme un singe ?
tozali er nini ?
Nous sommes quelle heure ?
basi bazali kosolola na libanda.
Les filles sont en train de discuter dehors.
yaka tosibana, naza na botine
attention - contenu sensible
baboti na yo bayaki kobwaka ngunda na poto. yango wana sikoyo oza awa na biso.
Tes parents sont venus demander asile en europe. La raison pour laquelle maintenant tu es ici avec nous.
obungi. ozalaki wapi ? - Awa, na ndaku. Nalalaki pe natalaki télé.
Tu as disparu. Tu étais ou ? - Ici, à la maison. Je dormais et je regardais la télé.
na liboso aza nani ?
devant, c'est qui ?
Djo ayebaki ete kosopa zemi ezali lisumu monene, kasi makango na ye azwaki zemi, mpe Djo azalaki na likoki te ya kobala mpe kobokola mwana.
Djo savait qu'avorter est un grand pêcher, mais sa fiancée était tombée enceinte et Djo n'avait pas le moyen de se marier et d'élever un enfant.
Na motema nayebaki ete ezali mabe, kasi namonaki ndenge mosusu ya kosala te.
Dans le coeur je savais que c'était mauvais, mais je ne voyais pas d'autre façon d'agir.
mbote, boni nzoto ? nga naza malamu. nalingaki kaka napesa yo mbote
Salut, comment va le corps (la santé) ? Moi je suis bien. Je voulais juste te saluer.
ozosala nini ? - Eloko te, naza na mbetu na ngai
Tu fais quoi ? - Rien, je suis dans mon lit.
mundele oyo aza mbamba
Ce blanc est collant (te suit partout)
Bazali kobatela mino malamu te, mosusu esila ngala mpe mosusu balambi yango na ndenge elongobani te.
On ne conserve pas bien les médicaments, d'autres sont expirés et d'autres sont préparés des façons non conformes.
Na mboka swisi, kotambola na engunduka ezali kosalema mingi
Dans le pays Suisse, se promener en train se fait beaucoup (souvent).
Soki olingi kozwa engunduka, bisika ya kotika motuka ezali.
Si tu veux prendre le train, il y a des endroits pour laisser la voiture (parkings).
Maman azali malamu moke
Mama va un peu bien
tozalaki awa epai na nga na Valentine na Rachel. Bakomaki lelo na nzanga.
Nous étions ici chez moi avec Valentine et Rachel. Elles étaient arrivées aujourd'hui à midi.
tokutana ndenge nini naza na hotel Ibis
On se trouve comment ? Je suis à l'hotel Ibis.
oza bolole !
tu es idiot !
oza kaka awa ?
Tu es toujours ici ?
bitumba ezali pili-pili mpe mungua ya libala. Proverbe/expression (ne pas traduire litteralement)
Les disputes sont le poivre et le sel du mariage.
Nazalaki kuna na Bon Marché na bar Cheetah. Las Vegas ekosa :)
J'étais là-bas au Bon Marché au bar Cheetah. Las Vegas fait semblant :)
kolumba monoko solo eza maladi to te ?
Puer du bec est une maladie ou pas ?
bolingo ezali elengi soki balingi yo
l'amour est agréable si on t'aime
Bolingo ya Kristo ezali kotambwisa biso © 2 bakorentien 5:14
L'amour du Christ nous presse
wapi Augustin ? - Ye ? Aza na kwilu !
Où est Augustin ? - Lui ? Il est à Kwilu !
Mobutu azalaki mokonzi ya Zaïre
Mobutu était le président du Zaïre
Peter azalaki kosala na kompani ya kemi.
Peter travaillait dans une compagnie de chimie.
ntango bazalaki koyemba, bazalaki kosepela
Quand ils chantaient, ils s'amusaient
tshombo na ngai eza na nkokoso
mon gsm a un problème
yo sapologue oza na abakosi versace, kasi miliki ezangi na ndaku
Toi, le "sapologue", tu as un abacost Versace, mais le lait ça manque à la maison
makayabu na fumbwa ! ezangi kaka loso kasi naza na nzala !
makayabu et fumbwa ! Il manque seulement le riz, mais j'ai faim !
ezali te po tomelaka na nganda moko, nde tokomi baninga
ce n'est pas parce que nous avons l'habitude de boire dans le même café, que nous sommes devenu amis
ozali po na nga eyano na mikakatano, nzela ya solo ya kotambola, yesu na nga, kumama
Tu es pour moi la réponse aux problèmes, le vrai chemin à marcher, mon Jésus, sois honoré
madesu na suki, eza madesu ya kopola
des haricots avec des cheveux, c'est des haricots pouris (allusion sur les calvities chez les blancs)
mwasi ya Petelo aza elenge
La femme de Peter est jeune
bana bavandaki na mabele mpo na bakiti ezalaki te. source: Espérance-François Ngayibata Bulayumi, Mosuni
Les enfants étaient assis par terre parce qu'il n'y avaient pas de chaises.
bolingo ezali kati na biso soki tozali na bomoko
Il y a l'amour entre nous si nos sommes en unité
nakoki kobanga te zambi nazali somi na RDC.
Je ne peux pas avoir peur parce que je suis lègal en RDC.
ebale ya kongo ezali monene mpe na mbisi ebele
Le fleuve Congo est grand et aussi avec beaucoup de poissons.
mbinzo ezali malamu mpo na koliya.
La chenille est bon pour manger.
kozanga koyeba eza liwa ya ndambo Proverbe/expression (ne pas traduire litteralement)
Manquer de savoir est une partie de la mort.
kokenda liboso ezali kokoma te Proverbe/expression (ne pas traduire litteralement)
Partir le premier n'est pas "arriver"
naza na posa ya komona yo lelo
J'ai envie de te voir aujourd'hui
moninga na nga aza na bokono
Mon ami est malade
naza na makambo ebele ya kosala lelo
J'ai beaucoup de choses à faire aujourd'hui.
naza na mbongo te
Je n'ai pas d'argent.
naza na kanda na yo
Je suis fâché sur toi.
naza na bana misato: mwasi moko na mibali mibale
J'ai trois enfants: une fille et deux garçons
naza na likambo na yo te
Je n'ai pas de problème avec toi
boyokani eza na ndako oyo te
Il n'y a pas d'entente dans cette maison
naza na niongo na yo
J'ai une dette envers toi
nalingi ozala mama ya bana na nga
Je veux que tu sois la mère de mes enfants
tokoki kozala na kimia te na ndako oyo
On ne peut pas être en paix dans cette maison
koyeba kofanda na batu ezalaka malamu
Savoir vivre avec les gens c'est bien
mokolo nakoya nalingi batu nioso bazala
Le jour que je vais viendrai, j'aimerais que tout le monde soit là.
kopesa ye mbongo mingi te, aza nanu mwana muke
Ne lui donne pas beaucoup d'argent, c'est encore un petit enfant
pona nini ozalaka boye ? yo mpe...
pour quoi tu es comme ça ? toi aussi...
wana eza biloko ya papa na bino.
ça là c'est la nourriture de votre père.
kotala ngai mingi te nazali mwasi ya batu
Ne me regarde pas fort, je suis la femme d'autrui
eloko basalela naza na posa na yango te
le truc qu'on a utilisé, je n'en ai pas besoin
awa tosalaka kaka na baboti na biso
Ici nous some qu'avec nos parents
awa nde nazalaki kofanda tango nazalali mwana muke
c'est ici que j'habitais quand j'étais un petit enfant
kobeta mwasi na yo boye te. ezali mabe
Ne frappe pas ta femme comme ça. C'est mauvais
komela masanga ya sukali mingi te. eza malamu te po na mino.
Ne bois pas beaucoup de boissons sucrées. Ce n'est pas bien pour les dents.
mobali na yo azali mobulu. aza kotia basi nioso litoyi
Ton mari n'est pas sérieux. Il drague toutes les filles.
nzela ezali nanu mosika
La route est encore longue.
Kongo ezali mboka monene na afrika mobimba.
Le Congo est le plus grand pays de tout l'afrique.
boni bana na yo ? bazali malamu ?
Comment vont tes enfants ? Est-ce qu'ils vont bien ?
naza na esengo makasi pamba te nakobima na baninga na ngai na pokwa ya lelo
Je suis dans la grande joie car je vais sortir avec mes copines ce soir.
kobima nanu te. naza nanu na posa na yo.
Ne sors pas encore. J'ai encore besoin de toi.
tozali lisusu na mayi te, mwinda te. sikoyo tokosala ndenge nini
On n'a plus d'eau, pas de lumière. Maintenant comment on va faire ?
tata naza na posa ya mbongo po nasomba bilamba
Papa, j'ai besoin d'argent pour acheter des vêtements.
keba ! koleka awa te ! libulu moko ezali.
Attention ! Ne passe pas ici ! Il y a un trou.
koya lelo te. naza na makambu ebele ya kosala
Ne viens pas aujourd'hui. J'ai beaucoup de choses à faire.
oyo eza na kati na ngai boyebi te
Ce qu'il y a au-dedans de moi, vous ne le saviez pas.
biso na bino, tozali bana ya tata moko na mama moko
nous et vous, nous sommes des enfants du même père et de la même mère.
nani alobi nazali kobela makasi ?
Qui a dit que j'étais très malade ?
koloba na ngai boye te nazali mukolo na yo
Ne me parle pas comme ça. Je suis plus agé que toi.
ozalaka monoko makasi boye pona nini ?
Pourquoi tu as la grande bouche comme ça ?
Nzambe azali malamu mingi pona ngai
Dieu est très bon pour moi.
naza na mbongo ya kopesa yo te
Je n'ai pas d'argent à te donner
oza na nkombo moko kitoko makasi
Tu as un très joli nom.
nkombo na yo ya mboka ezali nini ?
Quel est ton nom de famille ?
kaka yo nde oza koluka makambo awa
Il n'y a que toi qui cherche des problèmes ici
wapi talatala oyo ezalaki awa
Où est le miroir qui était ici ?
tozali koya epayi na bino sikoyo
On arrive bientôt chez vous.
oyo eza ndako na bino, eza ya biso te
ça c'est votre maison, ce n'est pas la notre.
baninga na ngai nioso bazali na motuka. etikali kaka ngai
Tous mes amis ont une voiture. Il reste que moi.
nalingaka masanga oyo te eza sukali mingi
Je n'aime pas cette boisson. C'est trop sucré.
mokonzi ya mboka azali mutu monene.
Le président d'un pays est une grande personalité.
nalingaka mwasi azala monene te.
Je n'aime pas qu'une femme soit grosse.
kopesa mutu mbote ezali ofele
Saluer quelqu'un, c'est gratuit
kotika ngai te, Yawe, nazali mwana na yo
Ne me laisse pas, Seigneur, je suis ton enfant.
esika oyo ezali salite mingi
Cet endroit est très sale.
ebongi obongisa esika oyo. bapaya bazali koya.
Il faut que tu arranges cet endroit. Les gens arrivent.
kozanga baboti ezali pasi mingi
Ne pas avoir des parents c'est très difficile.
kozanga botosi na mikolo ezali malamu te
Manquer du respect envers ses ainés n'est pas bien.
banda oza na zemi oza kolala mingi
Depuis que tu es enceinte tu dors beaucoup.
nalingaka bana oyo bazalaka boye te
Je n'aime pas les enfants qui sont comme ça.
pona nini ozali kosala boye, penza ?
Pourquoi tu fais comme ça, vraiment ?
ebongi okeba. na zamba oyo baniama bazalaka ebele.
Il faut que tu fasses attention. Dans cette forêt il y a beaucoup d'animaux.
lelo ezali mokolo ya mbotama ya yesu
Aujourd'hui c'est le jour de naissance de Jésus.
oza kolamba biloko nini lelo ?
Tu prépares quoi aujourd'hui ?
kolia biloko ya sukali mingi te eza malamu te pona mino
Ne mange pas trop de trucs sucrés. Ce n'est pas bien pour les dents.
oza koluka mosala nini, mama ?
Tu cherches quoi comme travail, mama ?
etumba ya mobali ezali koluka mwasi ya malamu pona kobala
Le combat d'un homme c'est de chercher une bonne femme à épouser.
etumba na ngai ezali ke bana na ngai balonga na bomoyi
Mon combat est que mes enfants réussissent dans la vie.
ezala mbala na yo ya suka olobela ngai boye
Que ce soit ta dernière fois que tu me parles ainsi.
mbala ya liboso oyaki awa ozalaki koyoka soni
La dernière fois que tu étais ici tu avais honte.
mwana mwasi oyo azali lokuta monene
Cette fille est une grande menteuse.
pona nini mwana na yo azalaka lokuta boye
Pourquoi ton enfant est un menteur comme ça ?
tozali na molili awa penza
On est vraiment dans le noir ici.
pelisa mwinda. molili eza makasi awa
Allume la lumière. Il fait très noir ici.
komela likaya ezali malamu te
Il n'est pas bien de fumer des sigarettes.
aza nanu mwana muke. azomela likaya na mbula na ye.
Il est encore un petit enfant. Il fume la sigarette à son age.
epayi na bino nde makelele ezalaka makasi.
Il y a beaucoup de bruit chez vous.
pona nini ozali kosala ndeko na yo bongo
Pourquoi tu fais comme ça à ta soeur ?
na ndako oyo mokonzi azali te. biso nioso tozali bana.
Dans cette maison il n'y a pas de chef. Nous sommes tous des enfants.
papa nde azalaka mokonzi ya ndako
C'est papa qui est le chef de la maison.
ozali na makolo kitoko penza
Tu as vraiment de belles jambes.
liwa ezali pona mutu nioso
La mort est pour tout le monde.
nakobenda yo litoyi soki ozali koyoka te
Je vais te tirer l'oreille si tu n'écoutes pas.
kolata boye te. malili eza makasi libanda.
Ne t'habille pas comme ça. Il faut très froid dehors.
mobali na ye aza bilingalinga
Son mari est un dragueur.
aza kokeba na mwasi wana makasi.
Il fait très attention à cette femme là.
kopola ezali eloko ya mabe te
Perder ce n'est pas quelque chose de mal.
lelo baza kopola biso toza kolonga
Aujourd'hui ils sont en train de perdre et nous on gagne.
lelo ezali mokolo ya mbotama ya koko na biso ya mwasi.
Aujourd'hui c'est le jour de l'anniversaire de ma grand-mère.
moto eza kopela makasi penza.
Le feu est en train de s'allumer très fort.
pona nini oza kopela boye ? likambo eza te !
Pourquoi tu es en train de t'enflammer comme ça ? Il n'y a pas de problème !
bozala na bomoko. botika kosuana boye
Soyez unis. arrêtez de vous disputer comme ça.
na libota na bango baza na bomoko te
Dans leur famille, ils ne sont pas unis.
ozali elenge mwasi moko kitoko
Tu es un jolie jeune fille.
oza nanu elenge. kosala yango te. okoya kobebisa bomoi na yo.
Tu es encore jeune. Ne fais pas ça. Tu risques de gâcher ta vie.
naza na tukutuku. nazokende kotala mama na ngai.
Je suis en moto. Je vais voir ma mère.
oza kotumba bilamba pona nini ?
Pourquoi tu es en train de brûler les vêtements ?
bamamiwata bazalaka na mayi.
Les sirènes se trouvent dans l'eau.
bamamiwata bazalaka baanjelu ya satana
Les sirènes sont les anges de satan.
naza na kokoso moko ya monene
J'ai un gros problème.
aza na zemi ya sanza misatu
Elle est enceinte de trois mois.
nakendaki feti lobi. batu bazalaki ebele.
Je suis allé à la fête hier. Il y avait beaucoup de monde.
goro ya mobali na ngai eza munene
La bite de mon mec est grosse.
sukola kikalungu po eza salite
Lave la poêle parce qu'elle est sale.
kodiembika eza lisumu
Se pendre c'est un péché
aza kokosola mingi.
Il tousse beaucoup.
mopepe ezali na ndako oyo te
Il n'y a pas d'air dans cette maison.
na ndoto na ngai ya lelo ozalaki wana.
Dans mon rêve d'aujourd'hui tu étais là.
kobosana ngai te tango okozala na mbongo
Ne m'oublie pas quand tu auras de l'argent.
naza na likambo moko ya motuya ya koyebisa yo
J'ai une chose important à te faire savoir.
libota na ngai ezali motuya mingi pona ngai
Ma famille a beaucoup d'importance pour moi.
na zamba oyo banzoi baza ebele. bokeba !
Dans cette forêt il y a beaucoup d'abeilles. Faites attention !
kokende na ebale lelo te mbonge eza makasi
Ne va pas au fleuve aujourd'hui. Les vagues sont fortes.
ebale ya kongo ezalaka monene makasi
Le fleuve du Congo est très fort.
pona nini olingaka kobuaka biloko ya kolia boye. eza malamu te.
Pourquoi tu aimes jeter la nourriture comme ça ? Ce n'est pas bien.
naza na motuna moko ya kotuna yo
J'ai une question à te poser.
mwana na yo ya mobali aza kosuba na mbetu mingi
Ton fils fait beaucoup de pipi au lit.
esika ya kosuba eza awa te
Il n'y a pas d'endroit pour faire pipi ici.
yo oza na bizaleli kaka neti mama na yo
Tu as juste un comportement comme ta mère.
ngai na yo tozali neti bandeko
Moi et toi, nous sommes comme des frères.
libanga moko ya monene ezalaki liboso ya motuka na ngai
Il y avait une grande pierre devant ma voiture.
mwana mwasi oyo azalaka monene pe molayi.
Cet fille est grosse et grande.
ndeko na ngai ya mwasi azalaka na makolo molayi
Ma soeur a de longues jambes.
oyo ezali bilamba ya ndeko na ngai
ça c'est les vêtements de ma soeur.
mwana oyo azalaka mutu monene penza
Cet enfant a vraiment une grosse tête.
oza kokosa baboti na yo mingi. ezali malamu te.
Tu mens beaucoup à tes parents. ce n'est pas bien.
mama kulutu na biso azalaka baba.
Ma grande-tante maternelle est sourde-muette.
aza koboya koya awa, pona nini ?
Elle refuse de venir ici, pourquoi ?
oza na posa ya koboya yango to oza na posa ya kondima ?
Tu as envie de réfuser de faire ça ou tu as envie d’accepter ?
bato nyonso bazali awa, tozozela kaka yo.
Tout le monde est ici, on attend que toi.
ebongi totosa mobeko oyo pona tozala na kimia
On doit respecter cette loi pour qu’on soit en paix.
mobeko oyo ezali pasi mingi pona kotosa
Cette loi est très difficile à respecter.
semeki na yo azalaka motema mabe
Ta belle-soeur est méchante.
kelasi na ngai ezali motuya pona ngai
Mes études sont importantes pour moi.
mateya ya lelo ezalaki kitoko penza.
La prédication d’aujourd’hui était très bien.
papa nkulutu na biso azalaka mutema mabe
Le grand frère de ma mère est méchant.
Bomoyi ezali pete te. Ebongi kobunda.
La vie n'est pas facile. Il faut se battre.
Miliki ezali malamu mingi pona mikuwa.
Le lait est très bien pour les os.
bazali kosala ye epasoli ya mbanga.
On va lui faire une opération de mâchoire.
bilamba yango eza talo penza.
Ces vêtements sont vraiment cher.
Awa biloko nyoso ezalaka ntalo.
Ici tout coûte cher.
noko na ngai aza mobeti ndembo ya monene
Mon oncle est un grand footballeur.
kolula mwasi ya batu eza malamu te
Ce n'est pas bien d'admirer la femme d’autrui
ebongi ozala mosika na mwasi wana
Il faut que tu restes loin de cette femme.
Oza kopema mbangu mbangu boye pona nini ?
Pourquoi tu es en train de respirer vite comme ça ?
Mosala wana ya kindumba ezali malamu te na miso ya Nzambe.
Le métier de la prostitution n'est pas bien aux yeux de Dieu.
Azali mutu moyindo neti ngai.
C’est un homme noir comme moi.
mutu moyindo na mutu mondele bazali batu oyo Nzambe akeli.
L'homme noir et l'homme blancs sont des personnes que Dieu a créés.
bangi eza malamu te pona nzoto.
La drogue n'est pas bien pour le corps.
oza kokumba biloko ebele boye pona nini ?
Pourquoi tu portes beaucoup de choses comme ça ?
pona nini oza kokumba mwana na yo na mukongo ?
Pourquoi tu portes ton enfant au dos ?
oza na bana mwambe na bakoko mibale.
Tu as 8 enfants et 2 petits-enfants.
naza na libonza pona eyenga ya lelo te
Je n’ai pas d’offrande pour le culte d’aujourd’hui.
liteya ya lelo ezalaki ndenge nini ?
La prédication d’aujourd’hui était comment ?
Bongisa ndako. Eza salite makasi.
Arrange la maison. C’est très sale.
kombola esika oyo. salite eza ebele.
Balai cet endroit. Il y a beaucoup de saleté.
pona nini bolingi kotela boye ? Eza malamu te pona poso.
Pourquoi vous aimez vous blanchir comme ça ? Ce ne pas bien pour la peau.
oyo, ezali eloko ya nani ?
ça, c'est la chose de qui ?
eza mokano ya Nzambe.
C'est la volonté de Dieu.
nzimbu eza te na ndako na ngai
Il n y a pas d'argent dans ma maison.
eloko eleki tika eza te
rien n'est mieux que de laisser (tomber).
Nayoki ke okomi kobima na ex na ngai. Mama, ozali semba bilokota.
J'ai entendu que tu t'es mis à sortir avec mon ex. Madame, tu es un semba bilokota.
Yaka kosunga ngai, naza na biloko ebele ya kolamba.
Viens m'aider, j'ai beaucoup de choses à préparer.
Aza moninga na ngai ya bomuana.
Il est mon ami d'enfance.
Lobi kelasi ezali te.
Demain il n'y a pas d'école.
Ingrid aza kidiba na kelasi.
Ingrid est distraite à l'école.
Oza kizengi.
Tu es bête.
Naza mwasi na ye te. Tika kotungisa ngai sikoyo.
Je ne suis pas sa femme. Arrête de me déranger maintenant.
Naza kopangusa bampinzoli na miso na ye.
Je suis en train d’essuyer les larmes de ses yeux.
aza kaka mwana muke. Kopesa ye bazoka te.
Il n'est qu'un petit enfant. Ne lui donne pas de chique.
pona nini mikolo oyo oza kolia kaka madesu ?
Pourquoi ce dernier temps tu ne fais que manger des haricots ?
Oza kotungisa biso, tozali na lisanga ya libota.
Tu nous déranges, nous sommes en réunion de famille.
Aza kotungisa ngai ti na pongi na ngai.
Elle me dérange jusque dans mon sommeil.
Mikolo oyo nateki te batu bazosomba malamu te mbongo eza te.
Ces jours je ne vends pas. Les gens n'achêtent pas bien. Il n'y a pas d'argent.
Lopango oyo ezali na kombo na ngai
Cette parcelle est à mon nom.
mobali na yo azali na bokono ya SIDA.
Ton mari à le SIDA.
mwana na yo aza na bokono ya mpongi.
Ton enfant a la maladie du sommeil (trypanosomiase africaine).
papa na yo aza na basi boni ?
Ton père a combien de femmes ?
lelo moyi eza te. Tokobima ndenge nini ?
Aujourd’hui il n’y a pas de soleil. On va sortir comment ?
Okoki kobeta ye te. Azali mwana mwasi
Tu ne peux pas la frapper. C’est une fille.
naza kosala makambo ebele tango moko.
Je fais beaucoup de chose en même temps
yo ozali na kati ya motema na ye te.
Toi, tu n'es pas dans son cœur.
aza kobela bokono ya ebola
Elle souffre de la maladie de ebola
yo, makambo osali ezali pe malamu te
Toi, les choses que tu as fait n'étaient pas bien non plus.
ozalaka ndeko na ngai ya solo te.
Tu n'es pas ma vraie soeur.
toza kokende na mboka pona matanga.
On part au village pour le deuil.
na balabala oyo bato nyonso bazoloba ke oza kitoko.
Dans cette rue tout le monde dit que tu es êtes belle.
ye ayebaki ke ozalaki na mbongo te
Elle savait que tu n’avais pas d’argent.
soki oza koyanola ngai boye nakobuka yo mbanga.
Si tu me réponds comme ça je vais te casser la mâchoire.
kende kolala soki oza koyoka pongi.
Va dormir si tu as sommeil.
nazali se ya yo.
Je suis que la tienne.
Aza kotafuna bazoka lokola ngombe.
Elle chique son chewing gum comme une vache.
tozali awa tii lobi.
Nous sommes ici jusqu’à demain.
azalaka na miso muindu.
Elle a des yeux noirs.
ozalaki kozela ngai naya pona obanda kolamba ?
Tu attendais que j’arrive pour que tu commences à cuisiner ?
Aza kosala makelele makasi.
Elle fait du bruit fort.
nazali na sekele te. ezali pamba te nalingi ye.
Je n’ai pas de secret. C’est parce que je l’aime.
liboso ya libala nazalaki malamu na ye.
Avant le mariage j’étais bien avec elle.
ezali pamba te naza na mosala te
C'est parce que je n'ai pas de travail.
Mikolo oyo aza kokanga suki te.
Ce dernier temps elle ne se tresse pas.
ata soki aza na mibali ebele, etali yo na nini ?
Même si elle a beaucoup d’hommes, en quoi ça te concerne ?
kelasi oyo ezali penza mindondo.
Cette école est vraiment compliquée.
Oyo nde oza kobenga " kolata malamu " ?
C’est çá que tu appelles " bien habiller " ?
Ndenge naza awa, nazokufa na nzala.
Comme je suis là, je meurs de faim.
oza kosala nini libanda na ngonga oyo ?
Qu’est-ce que tu fais dehors à cette heure-ci ?
Sikoyo oza kokanisa nini ? Okolala wapi ?
Maintenant tu penses quoi ? Tu vas dormir où ?
nakokende kofanda epayi na ye tango nakozala na Amerika.
J’irai habiter chez elle quand je serais en Amérique.
aza moninga na ngai te.
Elle n’est pas mon amie.
Soki olingi ke libala na biso ezala malamu, tika kokengela ngai.
Si tu veux que notre mariage soit bien, arrête de me surveiller.
soki olingi toli moko, zala mosika ya mobali na ngai.
Si tu veux un conseil, sois loin de mon mari.
lelo naza penza na posa na yo te.
Aujourd’hui je n’ai vraiment pas besoin de toi.
Azalaka mwasi moko makasi pe nzunzu.
C’est une femme forte et courageuse.
bilamba na ye ezali na solo ya mapeka.
Ses vêtements ont l'odeur des aisselles.
Bana na yo bazalaka mitungisi te penza.
Tes enfants ne sont vraiment pas d'ennui
Tango naza kosala mosala nalingaka moto atungisa ngai te.
Quand travaille, je n'aime pas que quelqu'un me dérange.
sekele na bango eza nini ?
Leur secret c’est quoi ?
Mama na bango aza kokata matungulu.
Leur mama est en train de couper les oignons.
lisolo yango eza kitoko penza.
Cette histoire est très belle.
yo oza nanu elenge makasi
Toi tu es encore très jeune.
aza mwasi ya ndeko na bino.
C’est la femme de votre frère
oyo eza ndako na yo moko
ça c’est ta propre maison
azalaki na yo te mokolo mobimba.
Elle n’était pas avec toi toute la journée.
tala ndenge mobali na ye aza kokosa.
Regarde comment son mari est en train de mentir.
babisikiti eza ?
Est-ce qu'il y a des biscuits ?
koswana eza pili-pili pe mungwa ya libala. Proverbe/expression (ne pas traduire litteralement)
Se disputer est le poivre et le sel du mariage.
Komisua lolemo ezali elembo ya mabe.
Se mordre la langue est un mauvais signe.
abula eza nyama ya nzamba to esobe.
Le babouin est un animal de la forêt ou de la savane.
balabala eza nzela oyo mituka ekoki koleka.
Une rue c'est un chemin où les voitures peuvent passer.
naza na posa ya koyoka atalaku oyo ayembaka epayi ya Koffi
J'ai besoin d'écouter le chanteur qui chante (les dédicaces) chez Koffi.
mayele ezalaka pe kokanisa lobi ya bana.
Il est malin aussi de penser au futur des enfants.
Aza na bambuma na elongi.
Elle a des boutons dans le visage.
Yezu azalaka na baapostolu zomi na mibale
Jésus avait douze (12) apôtres.
ngai na ye tozali makila moko
moi et elle, nous sommes le même sang (la même famille)
kawa ezangi sukali ezali bololo
Du café sans sucre est amer.
Petite yango aza danzer.
Cette jeune fille est " très jolie "
naza kuna te
je ne suis pas concerné là dedans.
toza koteka ba clozir na ba lance fontaine na bon prix.
Nous vendons des (perruques) "closure" et des "lace frontal" à bon prix.
soki nga naza mabe, ebongo yo ?
Si moi je suis mauvais, et toi alors ?
oza na angele
tu es focalisé
Nzambe zala sima pe kati ya motuka na ngai bayini bazala mosika
Dieu sois derrière moi, et aussi dans ma voiture, que les méchants soient loins
Madofolo ata eza monene ndenge nini, ekoki kokweyisa masoko te. source: facebook - oyebi que
Peu importe la grandeur des trous, ça ne peut pas faire tomber les fesses.
Liboso kolongola bipoti na lisu ya moninga longola nanu oyo eza na lisu na yo
Avant d'enlever les crottes des yeux de d'un ami, enlève déjà ceux qui sont dans tes yeux.
Tala bamapalata na mutu na ye, eza pasi
Regarde les plaies sur sa tête, c'est triste.
e-mail : dic@lingala.be
 

vidéos intéressantes : lingala facile 2018 lingala facile 2019
protection de la vie privée et cookies