vertaling / woordenboek Lingala - Nederlands
alle woorden met de tag groenten en fruit
ananási,
mv. bananasi (klasse 9/2 : - / ba- uitzondering - speciale vorm )
linanási,
mv. mananasi (klasse 5/6 : li- / ma-) (officieel meervoud)
ananá,
mv. baanana (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
ananási,
mv. baananasi (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : ananas sativus
ananas
andere woorden met de tag 'groenten en fruit' : ananási,
bikedi,
eloló,
bitekuteku,
bonsáó,
dongódongó,
ekéké,
ekútu,
esápa,
etabe,
etabi,
fumbwa,
kwánga,
lidésu,
likémba,
lilála,
lingolo,
litungúlu,
liyebo,
lisángó,
mbálá,
mbika,
mbíla,
mbuma,
ndúnda,
ngúba,
paipái,
payipayi,
pilipili,
pondú,
pwaró,
tomati,
tondolo,
ndímo,
likásu,
kokotí,
likombó,
liyebú,
mosángó,
liboké,
kúnde,
lisángú,
libengê,
mbomá,
avoká,
savoká,
mpondú,
lidamé,
lipéla,
litóngé,
payi,
linanási,
ndiká,
pakápáka,
mokókóló,
linioko,
misili,
sáfú,
tomato,
sakasáka,
nkúnde,
pili-pili,
ndembi,
limona,
likásó,
lilebó,
mongúba,
nsáfú,
bonsau,
ngombo,
gombo,
mondiká,
sóló,
sinda,
mondéngé,
mundenge,
biteku-teku,
mádamé,
poilu,
liebú,
mazulu,
mungenge,
ananá,
ananási
bikedi
wetenschappelijke naam : Manihot esculenta
maniok, cassave
tapioka, maniok kolf
eloló,
mv. bilolo (klasse 7/8 : e- / bi-)
wetenschappelijke naam :
Solanum distichum
soort groente
mv. bilolo
salade met de bittere bladeren
bonsáó (klasse 14 : abstracte naamwoorden - geen meervoud)
sáfú,
mv. basafu (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
nsáfú,
mv. bansafu (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
bonsau (klasse 14 : abstracte naamwoorden - geen meervoud)
monsáó,
mv. minsao (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
monsáú,
mv. minsau (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
nsáú
wetenschappelijke naam :
Dacryodes edulis
soort fruit, nsafu
ook afrikaanse pruim genoemd (of afrikaanse peer)
nsafu boom
mai ma nsáfú
kleur van een nsafu =
paars/violet
Article :
medeklinkers
In het Lingala hoor je soms "
nsoso" en soms hoor je "
soso". Je zou kunnen de indruk krijgen dat
het vrij te kiezen is of men de beginletter
m of
n wel of niet gebruikt wanneer het woord begint met twee medeklinkers,
maar eigenlijk is hier een regel voor :
In het Lingala kan de beginletter m of n weggelaten worden voor woorden die beginnen met mp, nt, ns of nk.
(de stemhebbende medeklinkers - FR: Les consonnes sonores)
| NK |
| nkama / kama | cent |
| nkingo / kingo | cou |
| nkisi / kisi | médicament |
| nkulutu / kulutu | aîné |
| nkoba / koba | tortue |
| MP |
| mpinzoli / pinzoli | larme |
| mpo / po | pour |
| mpamba / pamba | nul |
| mpuku / puku | souris |
| mpongi / pongi | sommeil |
| NS |
| nse / se | dessous |
| nsoso / soso | poulet |
| nsambo / sambo | sept |
| nsango / sango | information |
| nsinga / singa | fil |
| NT |
| ntina / tina | importance |
| ntolo / tolo | torse |
| ntalo / talo | valeur |
| ntango / tango | temps |
| ntaba / taba | chèvre |
In de andere gevallen is de beginletter verplicht.
(de stemloze medeklinkers - FR: Les consonnes sourdes)
| NG |
| nguya | pouvoir |
| ngai | moi |
| nganda | bar |
| nguba | arachide |
| ngulu | cochon |
| MB |
| mboka | village |
| mbeli | couteau |
| mbetu | lit |
| mbila | palmier |
| mbisi | poisson |
| ND |
| ndako | maison |
| ndeko | cousin |
| ndakisa | exemple |
| ndumba | prostituée |
| ndunda | légume |
| NZ |
| nzoto | corps |
| nzete | arbre, baton |
| nzela | chemin |
| nzungu | marmite |
| nzala | faim |
| NY |
| nyei | excrément |
| nyoso | rien |
| nyoka | serpent |
| nyama | animal |
| nyongo | dette |
dongódongó,
mv. badongodongo (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : Abelmoschus esculentus / hibiscus esculentus
okra
soort groente, soort kruiden
dongodongo (ngombo)
©
pvh
dongodongo (ngombo)
©
pvh
andere woorden met de tag 'keuken' : biríka,
dongódongó,
fúlu,
káwa,
liki,
lútú,
masanga,
mbelí,
míliki,
molangi,
mongwa,
kania,
kobalula,
nzúngu,
pilipili,
sáni,
sukali,
zibolateur,
kópo,
kokálinga,
kobalola,
lúto,
etumbelo,
mondóndó,
vére,
mántéka,
madída,
kikalungu,
makusa,
mbabula,
mbilika,
mungua,
mutalaka,
sume,
zibulatere,
ngai,
pili-pili,
litúká,
zibolatéle,
elúbu,
soda,
evímba,
ngombo,
gombo,
sani,
nkupidi,
zibulateur,
sinda,
mondóngó,
mundóngó,
limbondó,
kupidi,
mazulu
andere woorden met de tag 'eten en drinken' : biríka,
bisikíti,
bóí,
bokénzú,
dongódongó,
ekéne,
engwélé,
fufú,
fumbwa,
kabri,
kamundele,
kwánga,
libóké,
libumu,
lidésu,
liki,
lipa,
lipapú,
liyebo,
loso,
masanga,
mateka,
maí,
mbálá,
mbika,
mbisi,
mokate,
mongwa,
mwamba,
ti,
víno,
sokolá,
liyebú,
niampoule,
kosákosá,
molangua,
ndóngó,
biele,
bitoto,
kafi,
kikedi,
linioko,
lotoko,
lunguila,
likoso,
mbilika,
mosáká,
mpíodi,
muamba,
mungua,
nsámbá,
saladini,
tangawisi,
ngai,
mbenda,
mbisi,
nkúnde,
niampoul,
mbili,
súpu,
málemba,
tangaúsi,
ngombo,
gombo,
nkupidi,
kafé,
limbondó,
primus,
kupidi,
gratana,
gratanya,
liebú,
jus
fumbwa
mfumbua
mfúmbwa,
mv. bamfumbwa (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Gnetum africanum
groene groente : bladeren van de liaan
wordt klaargemaakt met pindasaus
kwánga,
mv. bakwanga (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
kuanga,
mv. bakuanga (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
mokwánga,
mv. mikwanga (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
chikwangue
maniokbrood, gemaakt van geweekt maniokmeel,
in een
mbili blad of bananenblad (
likasa ya makemba) ingepakt
en dan gekookt.
lidésu,
mv. madesu (klasse 5/6 : li- / ma-)
madesu oyo aza na nsuki te
©
pvh
likémba,
mv. makemba (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Musa paradisiaca
bakbanaan, kookbanaan (plantain banaan)
lilála,
mv. malala (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : citrus aurantium
sinaasappel, appelsien
ya malála
kleur oranje
Article :
kleuren
langi moindo (
donkere kleuren)
moindo
zwart
longondo
paars
bozinga, bulé
donkerblauw
langi ya sokola
chocolade bruin
langi ya mpondu
groen
langi motane (
lichte kleuren)
bondobo, motane soo
geel
langi ya malala
oranje
roze
roos
ngola, motane ngbaa
rood
maron
maron
langi ya mapata
licht blauw
langi lisusu (
andere kleuren)
mpembe
wit
mbwe
grijs
andere woorden met de tag 'kleuren' : mpémbé,
lángi,
lilála,
mbíla,
mwindu,
pembe,
pondú,
motáné,
sokolá,
moíndo,
mbwé,
bondobó,
ngóla,
longondo,
bozinga,
búlé,
kulele,
ndombe,
muindu,
mwíndo
lingolo,
mv. mangolo (klasse 5/6 : li- / ma-)
mángá,
mv. bamanga (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mango
litungúlu,
mv. matungulu (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : allium sativum
ui, ajuin
wetenschappelijke naam : allium cepa
look
mbálá,
mv. bambala (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
knol, knolgewas
(maniok (cassave), (zoete) aardappel, yam,...)
de bladeren worden
matembele genoemd
mbika,
mv. bambika (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
courgette (kalebas)
courgettepitten
pasta gemaakt van gemalen courgettepitten
(meestal verkocht in een
mbili blad of bananenblad (
likasa ya makemba), zoals een chikwangue)
mbíla,
mv. bambila (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
lobíla,
mv. mbila (klasse 11/10m : lo- / m- : voor p,b)
mbila,
mv. bambila (klasse 1a/2 : - / ba-) (informeel meervoud)
mbuma,
mv. bambuma (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
vrucht, zaad
abces, puist, zweer
ndúnda,
mv. bandunda (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
groente
salade
ngúba,
mv. banguba (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mongúba,
mv. minguba (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
wetenschappelijke naam : arachis hypogaea
pinda
paipái,
mv. bapaipai (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
papaja
pilipili,
mv. bapilipili (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
pili-pili
wetenschappelijke naam : capsicum annuum
chili peper
pondú
mpondú,
mv. bampondu (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
cassava (maniok) bladeren
ya pondu
kleur groen
tomato
tomati,
mv. batomati (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
tomaat
tondolo
ntóndóló,
mv. bantondolo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
ndímo,
mv. bandimo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
citroen
citroenboom
likásu,
mv. makasu (klasse 5/6 : li- / ma-)Kinshasa versie
likásó,
mv. makaso (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : cola acuminata
kolanoot
kokotí
kokosnoot
kokosnootboom
likombó,
mv. makombo (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Cantharellus (beker/kelk)
soort paddestoel
Swahili : Lutondo
mosángó,
mv. misango (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
aubergine
liboké,
mv. maboke (klasse 5/6 : li- / ma-)
Pompoen, pompoen
kúnde
nkúnde,
mv. bankunde (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
boon (kleiner dan
lidesu)
erwt
libengê,
mv. mabenge (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Ipomoea batatas
zoete aardappel (bataat)
mbomá,
mv. bamboma (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
yam
avoká
savoká,
mv. basavoka (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
advocaat (het fruit)
andere woorden met de tag 'leenwoord: frans' : aliméti,
avió,
balé,
biló,
biríki,
bisikíti,
butó,
bwáto,
buzí,
dalapó,
fóti,
fotó,
kwíti,
lángi,
piké,
piné,
sodá,
sukali,
maládi,
tiké,
avoká,
soséti,
búlé,
kodamer,
kotoker,
dilekitele,
fétí,
kamaladi,
kaminio,
lapolo,
lífelo,
soméle,
pantalo,
somisi,
moyen,
melesi,
semísi,
mopao,
courant,
tur,
biró,
er,
pantalon,
sucré,
botine,
ke,
avyó,
îfó,
kurá,
maséle,
kompaní,
kaminyó,
kamyó,
veló,
boáto,
danzer,
petite,
jus
lidamé,
mv. madame (klasse 5/6 : li- / ma-)
mádamé,
mv. bamadame (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : Terminalia catappa
een soort tropische boom en zijn vruchten.
Ook gekend als de Bengaalse amandelboom of mkungu in het Swahili
lipéla,
mv. mapela (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Psidium guajava
guave, goyave (Psidium)
tropische vrucht van de Myrtaceae familie
litóngé,
mv. matonge (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam :
Landolphia owariensis
tropisch fruit. Gesloten, lijkt het op een citroen en binnen zijn er grote pitten om op te zuigen.
mv. matonge
- een Congolese wijk in Brussel (België), in de gemeente Elsene.
- (voormalige Kamp Renkin), een wijk in Kinshasa, in de gemeente
Kalamu.
andere woorden met de tag 'wereld' : bélejika,
bénin,
djibuti,
ejipti,
ekólo,
ekwateli,
elitré,
etiopi,
falanse,
falansia,
gabon,
gambia,
ghana,
gine,
kamerun,
kanada,
kenya,
liberia,
libîya,
luksambur,
malawi,
mali,
moritani,
mozambiki,
namibia,
niger,
nijeria,
ostralía,
otrishi,
poto,
pulutugal,
sénégal,
seyshel,
somalie,
swaziland,
swisi,
togo,
tshad,
tunisia,
zambia,
zimbabwe,
komori,
kongo,
angeleza,
ingelezia,
lifalanse,
lingala,
litóngé,
mputulukezo,
sindangari,
mpótó,
ezipito,
belesi,
zaíre,
ameríka,
afrika,
azía
andere woorden met de tag 'plaatsen' : litóngé,
gambela,
Masina,
Lemba,
bandalungwa,
bandal,
barumbu,
bumbu,
gombe,
kalamu,
kasavubu,
kimbanseke,
kinshasa,
kintambo,
kisenso,
limete,
maluku,
matete,
mont-ngafula,
ndjili,
ngaba,
ngaliema,
ngiringiri,
nsele,
selembao,
montngafula,
ngiri-ngiri,
kasa-vubu,
n'djili,
makala,
n'sele,
lilebó,
mpandanzila,
lukunga,
funa,
mont-amba,
tshangu
ndiká,
mv. bandika (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mondiká,
mv. mindika (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
pit (kern, steen) van palmnoot
pit/kern van vrucht
pakápáka,
mv. bapakapaka (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
helikopter
schroef (schip of vliegtuig)
context : fruit
wetenschappelijke naam : Averrhoa carambola
carambola, stervrucht, blimbing manis
andere woorden met de tag 'transport' : avió,
wewa,
bwáto,
ebei,
engunduka,
felé,
masúwa,
mobembo,
mótuka,
mpépo,
piné,
báki,
bísi,
engbunduka,
tiké,
tukutuku,
buáto,
kaminio,
nkínga,
pakápáka,
púsu,
vuatili,
pépo,
mutuka,
ngolá,
kaminyó,
kamyó,
dankí,
kodóndwa,
prince,
boáto
mokókóló,
mv. mikokolo (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mokokoli,
mv. mikokoli (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
kern/steen van een vrucht
fig: geschoren hoofd, kaal
misili
soort van groene groente met een bittere smaak
sakasáka,
mv. basakasaka (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
manioc bladeren in de kikongo-taal
waarschijnlijk afgeleid van "cassava" (manioc)
andere woorden met de tag 'leenwoord: kikongo' : kidiba,
likata,
kobalula,
kobalusa,
kobaluka,
kobalola,
kitendi,
ndombe,
nzimbu,
kikedi,
litondo,
sakasáka,
ingeta,
mataku,
mazulu
ndembi,
mv. bandembi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Allium schoenoprasum L.
Bieslook, pijpgras
limona
granaat (klein bommetje)
granaatappel (fruit)
wetenschappelijke naam : Punica granatum
lilebó,
mv. malebo (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam :
Borassus flabellifer L.
soort palmboom
ook suikerpalm genoemd
link : https://nl.wikipedia.org/wiki/Borassus
context : plaats
De
Pool Malebo, is een verwijding in de benedenloop van de rivier de Congo
soms ook
Stanley Pool,
Malebo Pool,
Lake Ngobila,
Lake Nkunda genoemd
Kin Malebo, voorgestelde naam voor de stad Kinshasa omdat er zoveel van deze palmbomen waren.
context : theater
Groupe Kin Malebo, een bekende theater groep
ngombo
gombo
wetenschappelijke naam :
Abelmoschus esculentus
het woord in lingala is
dongodongo
kingombo of
ngombo in verschillende
bantu-talen
okra
dongodongo (ngombo)
©
pvh
dongodongo (ngombo)
©
pvh
sóló,
mv. basolo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
aubergine
sinda
wetenschappelijke naam :
Cymbopogon citratus
Citroengras
"sinda di mputu" in het
Kikongo
Een grasplant die gekweekt wordt voor zijn stengels en bladeren
die een citroensmaak hebben en gebruikt worden bij het bereiden van gerechten.
Er kan thee van gebrouwd worden van de bladeren (
makasa ya sinda), zoals in Congo vaak gedaan wordt
Niet te verwarren met de citroenmelisse
mondéngé,
mv. mindenge (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mundenge,
mv. mindenge (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)Kinshasa versie
wetenschappelijke naam : Annona muricata --> zuurzak, guanábana, corossol (Annona met stekels)
wetenschappelijke naam : Annona reticulata --> custardappel, ossenhart, corossol (Annona zonder stekels)
wetenschappelijke naam : Annonidium mannii
Corossol, een soort vrucht
poilu,
mv. bapoilu (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam :
Nephelium lappaceum
soort vrucht
ramboetan, harige lychee
ook
mbuma litchi of
mbuma poilu genoemd
mazulu
ocimum basilicum
basilicum (kruid)
mungenge,
mv. mingenge (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
wetenschappelijke naam :
spondias mombin
gele mombinpruim
De vruchten zijn goudgeel en ovaal met een omvang tussen een pruim en een citroen. Onder de taaie
huid, is een dun laagje oranje vruchtvlees en een grote pit.
Het sappige oranje vruchtvlees heeft een aangename zoetzure smaak.
link : https://nl.wikipedia.org/wiki/Gele_mombinpruim
.jpg){kind=link}
