vertaling / woordenboek Lingala - Nederlands
alle woorden met de tag dieren
abúlá,
mv. baabula (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
abúlá,
mv. babúlá (klasse 9/2 : - / ba- uitzondering - speciale vorm )
wetenschappelijke naam : Papio cynocephalus
baviaan, Cynocefale (hondenhoofd) aap
andere woorden met de tag 'dieren' : abúlá,
alíkilíkoso,
alúlu,
angilé,
bilulu,
ebambi,
ebélá,
ebengá,
ebwélé,
ekange,
nyóka,
eloló,
engondó,
eséndé,
esósoló,
esulúngútu,
etúná,
gambala,
kóbá,
libanki,
libáta,
ligóródó,
likaku,
likayábo,
lipekápeka,
lipungupungu,
lonsálá,
liswésé,
lisweswe,
liyanga,
liyanzi,
malwa,
likélélé,
mbenga,
mbínzó,
mbisi,
mbizo,
mbólókó,
mbwá,
mémé,
mokomboso,
mongúsu,
lompese,
mokila,
mondélé,
moselekete,
ndeke,
ngando,
ngémbo,
ngolo,
ngómbé,
ngubú,
ngúlu,
ngúma,
ngungi,
nyama,
nioka,
nkóli,
niaou,
nkosi,
nkoyi,
ntaba,
ntambo,
nzálé,
nzinzi,
nzói,
nzoku,
nzombó,
peseli,
puku,
mpúnda,
sili,
nsímbiliki,
nsombo,
soso,
kokombele,
makaku,
nsósó,
niáo,
limpúlututú,
fumba,
likayábu,
nsili,
nkóndokó,
niama,
likáko,
nkoso,
kúkúrú,
kúkúlú,
nkoi,
kaméla,
díkálá,
dígalá,
kángú,
kángá,
kángé,
mpúku,
púnda,
farása,
simbiliki,
longembú,
nkóbá,
lipiká,
mpambo,
monselékéta,
kwódo,
ligbólóló,
mombemba,
dádádá,
lilúku,
ndôngê,
mondôngê,
mbómbóli,
kosákosá,
libongo,
nkusú,
mpate,
ebuele,
esele,
kimpiatu,
kipekapeka,
kombekombe,
likuanganzala,
limeme,
mantekita,
mbuá,
mfuenge,
mokumbusu,
mpakása,
mutshopi,
ndakála,
niawu,
ntámbwe,
ndjoku,
nzoyi,
mondonga,
sonzo,
tshaku,
kinsekua,
libúndú,
mokondó,
lilangwá,
mpíodi,
saladini,
lilangua,
thomson,
tomson,
mpose,
likolo,
mbisi,
mpómbóli,
elandela,
nkungi,
makako,
nkómbé,
kombe,
mbéngé,
mpô,
mpóko,
thompson,
mpóka,
ndeke,
nsósó,
sombo,
nkotó,
nkósi,
mpatá,
elulu,
mémé,
losala,
kapíténe,
yángánga,
nkómbénkómbé,
malebo,
pakása,
samáki,
monkusú,
monselekete,
mosopi,
longonya,
likwanganzála,
litaká,
mbwá,
nzoko,
likónko,
nkéma,
mokele-mbembe,
mpóngó,
nyaú,
séléngé,
nyawu,
mbadi,
shakú,
púsu,
ekonda,
likókóló
alíkilíkoso,
mv. baalikilikoso (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : estrilda sp. / passeridae
mus (soort vogel)
andere woorden met de tag 'vogels' : alíkilíkoso,
ebengá,
engondó,
esósoló,
esulúngútu,
libáta,
liswésé,
lisweswe,
ndeke,
soso,
kokombele,
nsósó,
nkoso,
kúkúrú,
kúkúlú,
kombekombe,
tshaku,
nkómbé,
kombe,
ndeke,
nsósó,
elulu,
yángánga,
nkómbénkómbé,
malebo,
mpóngó,
shakú
alúlu,
mv. baalulu (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
spin
andere woorden met de tag 'insekten' : alúlu,
bilulu,
ebambi,
etúná,
libanki,
lipekápeka,
lipungupungu,
liyanzi,
likélélé,
mbínzó,
mbizo,
lompese,
ngungi,
nzinzi,
nzói,
peseli,
sili,
fumba,
nsili,
ndôngê,
mondôngê,
kinsekwa,
nkusú,
kimpiatu,
kipekapeka,
likuanganzala,
mantekita,
nzoyi,
kinsekua,
mpose,
nkungi,
nkotó,
nkungi,
mongungi,
monkusú,
monsili,
likwanganzála,
nsili,
monkungi,
likónko,
nzói,
ekonda,
likókóló
angilé,
mv. baangile (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : kinixys sp.
soort schildpad
ebélá,
mv. bibela (klasse 7/8 : e- / bi-)
hyrax, luiaard (dier)
ekange,
mv. bikange (klasse 7/8 : e- / bi-)
wetenschappelijke naam : Crocuta crocuta
gevlekte hyena
nioka
nyóka,
mv. banyoka (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
slang
nyoka nyoka
zig-zag
eloló,
mv. bilolo (klasse 7/8 : e- / bi-)
wetenschappelijke naam : labeobarbus
soort karper (vis) uit de congostroom
andere woorden met de tag 'vissen' : eloló,
likayábo,
liyanga,
malwa,
mbenga,
mbisi,
mongúsu,
ngolo,
nzombó,
likayábu,
libongo,
ndakála,
libúndú,
lilangwá,
mpíodi,
saladini,
lilangua,
thomson,
tomson,
mbisi,
thompson,
mpóka,
kapíténe,
samáki,
mosombó,
kongoyasika,
mbótó,
nzabí,
nzabe,
mikebuka,
séléngé
gambala,
mv. bagambala (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
soort van vos
nkóbá,
mv. bankoba (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
kóbá,
mv. bakoba (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : kinixys sp.
schildpad
Article :
medeklinkers
In het Lingala hoor je soms "
nsoso" en soms hoor je "
soso". Je zou kunnen de indruk krijgen dat
het vrij te kiezen is of men de beginletter
m of
n wel of niet gebruikt wanneer het woord begint met twee medeklinkers,
maar eigenlijk is hier een regel voor :
In het Lingala kan de beginletter m of n weggelaten worden voor woorden die beginnen met mp, nt, ns of nk.
(de stemhebbende medeklinkers - FR: Les consonnes sonores)
| NK |
| nkama / kama | cent |
| nkingo / kingo | cou |
| nkisi / kisi | médicament |
| nkulutu / kulutu | aîné |
| nkoba / koba | tortue |
| MP |
| mpinzoli / pinzoli | larme |
| mpo / po | pour |
| mpamba / pamba | nul |
| mpuku / puku | souris |
| mpongi / pongi | sommeil |
| NS |
| nse / se | dessous |
| nsoso / soso | poulet |
| nsambo / sambo | sept |
| nsango / sango | information |
| nsinga / singa | fil |
| NT |
| ntina / tina | importance |
| ntolo / tolo | torse |
| ntalo / talo | valeur |
| ntango / tango | temps |
| ntaba / taba | chèvre |
In de andere gevallen is de beginletter verplicht.
(de stemloze medeklinkers - FR: Les consonnes sourdes)
| NG |
| nguya | pouvoir |
| ngai | moi |
| nganda | bar |
| nguba | arachide |
| ngulu | cochon |
| MB |
| mboka | village |
| mbeli | couteau |
| mbetu | lit |
| mbila | palmier |
| mbisi | poisson |
| ND |
| ndako | maison |
| ndeko | cousin |
| ndakisa | exemple |
| ndumba | prostituée |
| ndunda | légume |
| NZ |
| nzoto | corps |
| nzete | arbre, baton |
| nzela | chemin |
| nzungu | marmite |
| nzala | faim |
| NY |
| nyei | excrément |
| nyoso | rien |
| nyoka | serpent |
| nyama | animal |
| nyongo | dette |
makaku,
mv. bamakaku (klasse 1a/2 : - / ba-)
likaku,
mv. makaku (klasse 5/6 : li- / ma-)
likáko,
mv. makako (klasse 5/6 : li- / ma-)
makako,
mv. bamakako (klasse 1a/2 : - / ba-)
aap, makaak
aangezien het een leenwoord is, is de juiste vorm "makaku" voor de enkelvoud en "bamakaku" voor het meervoud, maar omdat ma- klinkt als het meervoud van een woord beginnend met li- zal je soms "likaku, makaku " horen.
likayábu,
mv. makayabu (klasse 5/6 : li- / ma-)Kinshasa versie
likayábo,
mv. makayabo (klasse 5/6 : li- / ma-)
gerookte vis, stokvis, saltfish
(van het Portugees "bacalhau")
andere woorden met de tag 'leenwoord: portugees' : fofólo,
matabísi,
mesa,
sapatu,
víno,
kópo,
likayábu,
mántéka,
paladó,
matabish,
paláta
lonsálá,
mv. nsala (klasse 11/10 : lo- / n- uitzondering - speciale vorm )
losala,
mv. nsala (klasse 11/10n : lo- / n- : voor t,k,g,s)
Feather (vogel)
liyanga,
mv. mayanga (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Citharinus gibbosus
zoetwatervis van de familie van tilapia (eetbaar)
liyanzi,
mv. mayanzi (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Sarcopsylla penetrans
chigger (trombiculidae, larve van de oogstmijt)
(vaak verward met Tunga penetrans)
jigger, zandvlo
insect dat tungiasis voortbrengt
malwa (klasse 6 : ma-)
wetenschappelijke naam : Polydactylus quadrifilis (Gros capitaine)
een soort vis, in Congo capitaine genaamd.
likélélé,
mv. makelele (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam :
brachytrupes membranaceus
krekel
mv. makelele
lawaai
Kamundele ya makelele
©
pvh
Kamundele ya makelele
©
pvh
Kamundele ya makelele
©
pvh
mbenga,
mv. bambenga (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Hydrocynus goliath
Goliath Tijgervis
roofvis die tot 1,5m en 50kg kan groeien
voornamelijk te vinden in de Congo rivier, de Lualaba rivier en de Upemba en Tanganyika meren
mbínzó,
mv. bambinzo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mbizo,
mv. bambizo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))verkeerde spelling
wetenschappelijke naam : Imbrasia ertli
rups
vlinderlarve
mbisi,
mv. bambisi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mbisi,
mv. bambisi (klasse 1a/2 : - / ba-) (informeel meervoud)
vis
andere woorden met de tag 'eten en drinken' : biríka,
bisikíti,
bóí,
bokénzú,
dongódongó,
ekéne,
engwélé,
fufú,
fumbwa,
kabri,
kamundele,
kwánga,
libóké,
libumu,
lidésu,
liki,
lipa,
lipapú,
liyebo,
loso,
masanga,
mateka,
maí,
mbálá,
mbika,
mbisi,
mokate,
mongwa,
mwamba,
ti,
víno,
sokolá,
liyebú,
niampoule,
kosákosá,
molangua,
ndóngó,
biele,
bitoto,
kafi,
kikedi,
linioko,
lotoko,
lunguila,
likoso,
mbilika,
mosáká,
mpíodi,
muamba,
mungua,
nsámbá,
saladini,
tangawisi,
ngai,
mbenda,
mbisi,
nkúnde,
niampoul,
mbili,
súpu,
málemba,
tangaúsi,
ngombo,
gombo,
nkupidi,
kafé,
limbondó,
primus,
kupidi,
gratana,
gratanya,
liebú,
jus
mbólókó,
mv. bamboloko (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Philantomba coerulea
gazelle, impala
kleine antiloop
woud-antiloop
mbwá,
mv. bambwa (klasse 1a/2 : - / ba-)
mbuá,
mv. bambua (klasse 1a/2 : - / ba-)
mbwá,
mv. bambwa (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
hond
mémé,
mv. bameme (klasse 1a/2 : - / ba-)
mémé,
mv. bameme (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
schaap
mongúsu,
mv. mingusu (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mungusu,
mv. mingusu (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)Kinshasa versie
wetenschappelijke naam : Parachanna obscurus / Ophiocephalus obscurus
afrikaanse slangekop
soort roofvis
lompese,
mv. mpese (klasse 11/10m : lo- / m- : voor p,b uitzondering - speciale vorm )
peseli,
mv. bapeseli (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-) (None)
kakkerlak
mokila,
mv. mikila (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mukila,
mv. mikila (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)Kinshasa versie
staart
mondélé,
mv. mindele (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mundele,
mv. mindele (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)Kinshasa versie
witte (blanke man, niet de kleur,
mpembe)
Europees-achtige persoon
iemand met een lichte of gemengde huidskleur
walvis (allusie op de schepen van Diègo Cao en de
mindele die kwamen van
het land onder water mpoto)
zombie (in de contekst van voodoo en andere rituelen)
Het schijnt dat de herkomst van het woord komt uit het bobangi (taal) en
dat de stam "ndele" ons laat vermoeden dat de afrikaan de europeaan
eerder aanzag als iemand die onbetrouwbaar (="ndelengene") is dan
met zijn kleur.
link : http://books.google.be/books?id=JvPV3CDrFsYC&pg=PA77&dq=%22mondele%22
mobali ya mundele na basi ya mwindu
©
pvh
ndeke,
mv. bandeke (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
ndeke,
mv. bandeke (klasse 1a/2 : - / ba-)niet officieel meervoud (informeel)
ngando,
mv. bangando (klasse 1a/2 : - / ba-)
krokodil, alligator, kaaiman
controleur in het openbaar vervoer
ngolo
wetenschappelijke naam :
Clarias Lazera - Burtipogon
echte meerval (zelfde familie als katvis
mpoká, meervalachtigen)
ngubú,
mv. bangubu (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Hippopotamus amphibius
nijlpaard
ngúlu,
mv. bangulu (klasse 1a/2 : - / ba-)
varken
zwijn
context : immigration
een illegale. Iemand die via niet-officiele weg het land is ingekomen.
Een praktijk waarbij men zich aansluit bij muziekgroep als artist om een visum te bekomen om in Europa te presteren, maar zonder de intentie om naar het land van oorsprong terug te keren.
ngúma,
mv. banguma (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Python sebae
Afrikaanse rotspython
soort wurgslang
nyama,
mv. banyama (klasse 1a/2 : - / ba-)
niama,
mv. baniama (klasse 1a/2 : - / ba-)
nyama,
mv. banyama (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
dier, beest, vlees
lintworm (parasitaire)
dom, dwaas (scheldwoord)
niaou
niáo
niawu
nyaú,
mv. banyau (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
nyawu,
mv. banyawu (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
kat
nkosi,
mv. bankosi (klasse 1a/2 : - / ba-)niet officieel meervoud (informeel)
nkósi,
mv. bankosi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
leeuw
nkoyi
nkoi,
mv. bankoi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
luipaard
ntaba,
mv. bantaba (klasse 1a/2 : - / ba-)geuite medeklinker
taba,
mv. bataba (klasse 1a/2 : - / ba-)
ntaba,
mv. bantaba (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
geit
ntaba na basaki ya makala
©
pvh
coiffure : nie ya ntaba
©
pvh
coiffure : nie ya ntaba
©
pvh
nganda ntaba chez Michée à Kinkole
©
pvh
nzálé,
mv. banzale (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : bubalus (caffer)
buffel
nzinzi,
mv. banzinzi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
vliegen
nzói,
mv. banzoi (klasse 1a/2 : - / ba-)
nzoyi,
mv. banzoyi (klasse 1a/2 : - / ba-)
nzói,
mv. banzoi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
bij, wesp
nzoku,
mv. banzoku (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
ndjoku
nzoko
olifant
nzombó,
mv. banzombo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
nsembe,
mv. bansembe (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Protopterus dolloi / Protopterus Anneta
afrikaanse longvis
soort van paling-achtige zoetwatervis
kan 1,5m lang worden
- nzombo le soir
- een overwinning op het laatste moment (een uitdrukking gebruikt door de supporters van AS Vita Club - Kinshasa)
- manga ya mabele ma nzombo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen)
- soort mango
- mabele ma nzombo
- hangborsten
Article :
Nzombo le soir
Nzombo Le Soir is een gezegde in Congo en betekent
"de winst/buit/voordelen die men maakt net voor het einde".
uitgevonden door de supporters van de voetbal club
A.S. Vita Club, die de reputatie hebben om
beslissende doelpunten te maken net voor het einde van de match. Het gezegde waarschuuwt dus ook om niet
te vroeg of voor het einde victorie te kraaien.
puku
mpúku,
mv. bampuku (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
mpô,
mv. bampo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mpóko,
mv. bampoko (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
rat, muis
context : computers
mpó : muis van de computer
mpúnda,
mv. bampunda (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
púnda
wetenschappelijke naam : equidea
equidea (paardachtigen)
paard
ezel
muilezel
sili,
mv. basili (klasse 1a/2 : - / ba-)
nsili,
mv. bansili (klasse 1a/2 : - / ba-)geuite medeklinker
monsili,
mv. minsili (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
nsili,
mv. bansili (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
luizen, schaamluizen
context : electronica
electronische microchip
nsímbiliki,
mv. bansimbiliki (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
simbiliki
wetenschappelijke naam : Thryonomys swinderianus
Grote rietrat
ook bekend als agouti (West Afrika), hérisson (Centraal Afrika), rat de roseaux en sibisi / zibizi (Centraal Africaanse Republiek), grasscutter (Gana, West Afrika)
Knaagdier de grootte van een konijn, geliefd voor zijn vlees, vaak verkocht als bushmeat
nsombo,
mv. bansombo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
sombo
wetenschappelijke naam : Potamochoerus porcus
Penseelzwijn / rivierzwijn
everzwijn
soso,
mv. basoso (klasse 1a/2 : - / ba-)niet officieel meervoud (informeel)
nsósó,
mv. bansoso (klasse 1a/2 : - / ba-)niet officieel meervoud (informeel)
geuite medeklinker
nsósó,
mv. bansoso (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
soso,
mv. basoso (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
kip, haan
kokombele,
mv. bakokombele (klasse 1a/2 : - / ba-)
kombekombe,
mv. bakombekombe (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
nkómbé,
mv. bankombe (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
kombe,
mv. bakombe (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
nkómbénkómbé,
mv. bankombenkombe (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
nkómbékómbé,
mv. bankombekombe (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Milvus migrans
De zwarte wouw
ook : valk
nkóndokó,
mv. bankondoko (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
kat
nkoso,
mv. bankoso (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : psittacus erithacus
papegaai
kaméla,
mv. bakamela (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
kameel
díkálá,
mv. badikala (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
dígalá
giraffe
kángú
kángá,
mv. bakanga (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
kángé
neushoorn
farása,
mv. bafarasa (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
meer 'nobel' woord dan
mpunda, en dus om een paard aan te duiden
kwódo,
mv. bakwodo (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
dikke pad
ndôngê,
mv. bandonge (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mondôngê
termiet
mbómbóli,
mv. bambomboli (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
mpómbóli,
mv. bampomboli (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
kosákosá,
mv. bakosakosa (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
crevette, scampi
libongo,
mv. mabongo (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam :
Heterobranchus
clarias
lucht ademende soort meerval (
ngolo)
nkusú,
mv. bankusu (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
monkusú,
mv. minkusu (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
made
mpate,
mv. bampate (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))geuite medeklinker
mpatá,
mv. bampata (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
pate
schaap
context : kerk
gelovige
andere woorden met de tag 'kerk' : abé,
altáre,
anjelu,
apóstolo,
avénti,
mondimi,
batísimu,
bibele,
bosántu,
bosáto,
ékelézya,
eklézia,
elikia,
elikya,
elónga,
etónga,
eyamba,
kindoki,
kristo,
likámwisi,
lingómbá,
lokúmú,
losámbo,
molimo,
mopakano,
mosántu,
ndoki,
ngolu,
nguya,
nzámbe,
óstia,
pápa,
proféta,
sángó,
sutáni,
zábolo,
kosandjola,
kopambola,
kobonda,
lisúmu,
eklézya,
kobenisa,
mosumuki,
moseniele,
kosamba,
mopagano,
mokristo,
mobíkisi,
misioni,
mísa,
masiya,
libóndeli,
batísimo,
lisúmá,
liyangani,
mamélo,
yesu,
molema,
molimu,
likámuisi,
moniangó,
monzemba,
mpúngú,
lífelo,
nkémbo,
lóla,
bondoki,
pasitele,
bondimi,
mpate,
mumpe,
Yawé,
yézu,
moklísto,
kembo,
zábulu,
mosánto,
Yaweh,
pasta,
kosanjola,
lipamboli,
elikiya,
konétola,
likámwa,
likámua,
ekelézia,
kristu,
mpatá,
mobáteli,
monzimi,
konétolo,
etumbele,
maséle,
ndákonzámbe,
tempélo,
lisanjoli,
Yahweh,
mokangoli,
likámoa,
likamóisi
mpakása,
mv. bampakasa (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
pakása,
mv. bapakasa (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)geuite medeklinker
buffel
mutshopi,
mv. mitshopi (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
mosopi,
mv. misopi (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
regenworm
intestinale worm, rondworm
ndakála,
mv. bandakala (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam :
Stolothrissa tanganyicae / Limnothrissa miodon
soorten kleine zoetwatervissen
leeft enkel in het
tanganyika meer
leeft in overvloed waar de diepte meer dan 100m bedraagt en
komt 's nachts naar de oppervlakte. De vissers lokken de ndakala scholen
met licht naar hun boot en hoeven dan maar te scheppen met hun schepnet (
lusenga)
ntámbwe,
mv. bantambwe (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
leeuw
mondonga,
mv. mindonga (klasse 3/4 : mo- (mu-) / mi- : objecten)
wetenschappelijke naam : Okapia johnstoni
Okapi
Van de familie van de giraffen, het ziet eruit als een gestreepte antiloop.
In de natuur leeft de okapi exclusief
in het tropisch regenwoud van Ituri, in het noord oosten van de DRC,
waar een reservaat aan hen is gewijd.
tshaku
shakú,
mv. bashaku (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : psittacus erithacus
papegaai
libúndú,
mv. mabundu (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Sparus Aurata / tilapia spp
Goudbrasem
soms ook de rode tilapia genoemd
Dorade Royale
vissoort
attentie
"mabundu" bestaat ook in andere talen, zoals Kikongo en Ciluba (dibundu/mabundu) :
- groep (réligieus, politiek,...)
- de vrucht van de Strychnos boom (die het gif strychnine bevat, (maar eetbaar als men hem in het water gooit?), ziet er uit als een kruising tussen een ajuin en een appelsien)
mabundu (Strychnos - fruit)
©
JMK
lilangwá,
mv. malangwa (klasse 5/6 : li- / ma-)
lilangua,
mv. malangua (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Eutropius grenfelli
pangasius
soorten zoetwatervissen, reuzenmeerval
mpíodi,
mv. bampiodi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Trachurus
horsmakreel vis (soort makreel)
mpose,
mv. bampose (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Augosoma centaurus
eetbare larve van de Goliath-kever, levend in rottende palmen
mbéngé,
mv. bambenge (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
antiloop
mpóka,
mv. bampoka (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Auchenoglanis occidentalis
straalvinnige stekelmeerval (katvis), een Afrikaanse meerval
nkotó,
mv. bankoto (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Opisthacanthus africanus
Afrikaanse scorpioen
elulu,
mv. bilulu (klasse 7/8 : e- / bi-)
wetenschappelijke naam : lonchura bicolor
soort klein vogeltje (glansekstertje)
kapíténe,
mv. bakapitene (klasse 1a/2 : - / ba-)
kapíténe,
mv. bakapitene (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
Kapitein (van een boot, in het leger,...)
soort vis (zie
malwa)
yángánga,
mv. bayanganga (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
wetenschappelijke naam : corvus albus
zwartwitte raaf
malebo,
mv. bamalebo (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
ooievaar
samáki,
mv. basamaki (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
vis (swahili)
nkéma,
mv. bankema (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
aap
mpóngó,
mv. bampongo (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
grote adelaar
séléngé,
mv. baselenge (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
kleine/jonge vis
sardine
mbadi,
mv. bambadi (klasse 9/10 (2) : - / - (ba-) : meervoud onveranderlijk uit contekst (of informeel/modern ba-))
wetenschappelijke naam : Petrodromus tetradactylus
Viertenige olifantspitsmuis
Klein insectetend zoogdier. Zijn muil eindigt in een wendbare slurf,
zijn oren zijn relatief groot. Hij wordt beschouwd als zeer intelligent
en komt voor in heel wat fabeltjes waar hij het sluwe dier speelt.
púsu,
mv. bapusu (klasse 9a/10a (2) : - / - (ba-) : meervoud uit contekst (of informeel/modern ba-), niet met n-/m-)
poes, kat
ekonda
wetenschappelijke naam : paederus littoralis
Klein insect (kortschildkever) (5-15mm)
donkerblauw/zwart (hoofd en dekschild) en rood
Een toxische substantie, pederine, in hun hemolymfe,
veroorzaakt huid en oog irritatie wanneer het insect wordt platgedrukt.
likókóló,
mv. makokolo (klasse 5/6 : li- / ma-)
wetenschappelijke naam : Paysandisia Archon
dikke witachtige rups
de larve van een palmmot. lijkt op een made en voedt zich op palmen
lipekapeka ya makókóló
©
pvh
_by_Francis_Hannaway.jpg){kind=link}
