woordenboek / vertaling Lingala - Nederlands [nzambe ya mpungu]

(zie artikel om te kiezen tussen na of ya)

possessief
van, voor
gekwalificeerde om, toebehorend aan, in verband met

kwalificatief
die ... is
gebruikt om een adjectief te vormen

ndako ya biso
© ndako ya biso

452 voorbeelden (bandakisa nkámá mínei na ntúkú mítáno na míbalé) ...

olali pongi ya moyi: je hebt een dagslaapje gedaan (je hebt uw middagdutje gedaan)
obimisi ngai mai ya miso.: Je deed me huilen. (Je hebt me oogwater (tranen) doen naar buiten brengen)
naza na nzala. Nazoyoka nzala. Naza na posa ya komela. Naza na posa ya mayi.: Ik heb honger. Ik voel de honger. Ik heb dorst (zin om te drinken). Ik heb dorst (zin in vloeistof).
kisi ya mino.: tandpasta
mokanda ya leta / buku ya leta: het paspoort, identiteitspapieren
libóngo ya engunduka: het (trein)station
ngulu ya zamba.: everzwijn (varken van het woud)
nyama ya zamba.: wild (dieren van het woud), wild dier
libenga ya mokanda.: envelop
mbwa ya zamba.: wolf (hond van het bos)
nzinzi ya pongi: Tseetseevlieg
nyama ya mwínda.: vuurvliegje
mafuta miel, mafuta ya nzoi.: honing (van de bij)
mafuta ( ya ) mbila.: palmolie
masanga ya sukali.: frisdrank, sap
mosapi ya likolo / mosapi ya makolo.: de vinger van de voet, de teen
ti ya pamba.: pure thee.
makaku awelaki kupé, esika ya kotia mokila ezali te.: De aap vocht voor de korte broek, er is geen plek voor de staart.
yenda ya nkinga.: fiets stuur.
sutani ya sango.: kleden van een priester (soutane).
nasombi biloko ya kolia na wenze.: Kocht ik iets te eten op de markt.
soso ezali talo makasi likolo ya dollar.: De kip is erg duur, omwille van de dollar.
mai ya miso: tranen
bikolo ya se: Nederland
ndoto ya mabe: nachtmerrie (slechte droom)
nzela ya mpepo: luchtweg
pulupulu ya makila: dysenterie (diarree met bloed)
libanda ya mpepo: luchthaven
mapapu ya soso: kippenvleugeltjes
nzungu ya madesu ezali na moto: De kookpot van de bonen staat op het vuur.
mosapi ya loboko / mosapi ya maboko.: vinger
Nzambe ya nguya Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): God, de Almachtige
nzela masini, nzela ya engunduka: Spoorweg, "ijzerweg" (de rails voor de trein)
leki ya mwasi: zusje
leki ya mobali: kleine broertje
semeki ya mobali: broer van mijn man (vrouw)
semeki ya mwasi: zus van mijn man (vrouw)
mwasi ya ngana, kolula te: begeer de vrouw van een ander niet
monoko ya ndaku: de ingang (mond) van het huis
ezali ya solo !: het is waar!Â het is de waarheid!
na bosengi ya bato mingi,...: op verzoek van veel mensen, ...
minoko ya zolo: de ingangen van de neus (neusgaten)
fufu ya masango: maïsmeel, maïzena
eloko ya tina: waardevol voorwerp
libanga ya talo: precious stone, ore, (diamant,...)
maladi ya ndeke: epilepsy (lit. "the birds' disease", the convulsions are compared with the agony of a chicken. It's also the title of a song by Werrason)
songo ya fufu: stukje gedroogde manioc (om fufu van te maken)
sani ya mbele. sani ya mpaka.: porseleinen bord. plastieken bord
biso toza koyoka malili na elanga na biso ya lokuta.: Wij, wij hebben kou met ons vals droog seizoen.
moto ya liboma aliaka na fulu: de gekke man eet uit de vuilbak
liboke ya malangwa: papillote van pangasius (congolese delicatesse)
eyenga eleki nayaki na liyangani ya mibale: verleden zondag ben ik naar de tweede eucharistieviering gekomen.
ye alingaki kobala mwasi moko na kombo ya Racele.: Hij, hij wou een zekere Rachel huwen.
lokasa ya mbongo.: geldbriefje
eteni ya liboso: eerste hoofdstuk
nyama ya ngombe: rundsvlees
balongolaka pongi ya mbwa te. Balamusaka te mbwa oyo azali kolala.: Men onderbreekt de slaap van een hond niet. Men maakt een hond die slaapt niet wakker.
ebembe ya soso, matanga te.: geen gerouw voor het lijk van een kip
Mayele ya moto ebandaka na bomwana: De wijsheid van iemand begint in de jeugd.
Mbula enokelaka ndaku ya moninga omoni yango moke, kasi mokolo ekonokela yo ekomi matata. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Wanneer de regen op het huis van uw vriend viel, vond je dat niet de moeite, maar de dag dat het op jouw viel is het een probleem geworden.
Pilipili ya elanga ya yo, moto mosusu akolia yango. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): De peper van jouw veld, iemand anders zal hem opeten.
nyama ya mabele, nyama ya mikuwa: een zoogdier, een gewervelde
sima ya nzángá: namiddag
ezali esengo na ngai po na komona moko na moko na bino na liyangani oyo na sima ya nzanga.: Het is voor mij een genoegen om elk van jullie te zien in deze mis van de namiddag.
Osuka to ozali na kelasi nini ? - Nasilisa kelasi ya ebandeli te.: Welk studieniveau heb je beëindigd of ben je nu in ? - Ik heb de basisschool niet afgemaakt.
kati ya tata na mama na yo, nani asalaka ?: Tussen je vader en je moeder, wie werkt er ?
motuya boni ya badollar bafutaka yo ? - na se ya 500 ? kati ya 500 na 1000 ? 1000 tii likolo ?: hoeveel in dollars betalen ze jouw ? onder de 500 ? tussen de 500 en de 1000 ? 1000 en meer ?
manguele mpe kisi ezali te po na kobatela moto azua VIH to bokono ya SIDA te.: Er is geen vaccin, noch een medicijn om iemand te beschermen tegen het oplopen van HIV of de ziekte AIDS.
monganga ya mino.: tandarts
kisi ya moselu: glijmiddel
Soki nzoto to poso ya moto ekutani na ya moto mosusu, tina ya kobanga ezali te.: Als het lichaam of de huid van een persoon in aanraking komt met die van een andere persoon, is er geen reden om bang te zijn
manga ya kotela: een rijpe mango
nzete ya mbila epesaka nsamba, mafuta mbila na mpose.: De palmboom levert palmwijn, palmolie en de mpose.
kombo ya mboka to kombo ya ndaku ?: De naam (familienaam, stam, dorp) of de voornaam (hoe men je thuis noemt) ?
mbisi ya mobesu: verse (ongebakken) vis
mbisi ya mayi: verse vis (komende direkt van het water, niet diepgevroren/gezouten/gedroogd)
mbongo ya libala / biloko ya libala / likonza: de bruidsschat
mafuta ya nzoto, mafuta ya kopakola: olie voor het lichaam, olie om op zich te smeren
ebombelo ya banki: bankrekening
mai ya komela: water om te drinken (drinkwater)
komela masanga ezali esengo ya mokili: Bier drinken is een werelds plezier
Tokendeki kozwa bitekuteku na kati ya zamba.: We waren gaan bitekuteku plukken in het woud.
Fumbwa elambami na mafuta ya nguba.: Fumbwa wordt klaargemaakt met pinda-olie
Ozali kitoko lokola moyi ya ntongo.: Je bent mooi als de zon in de ochtend.
Wana ezali ya solo, kosakana te.: Dit is waar, maak geen grappen.
Lelo ezali mokolo ya suka. Lobi ezalaki mokolo ya liboso.: Vandaag is de laatste dag. Gisteren was de eerste dag.
Oyebi lingala ? - Ee, nalobi ata lingala ya mangala: Ken je Lingala ? - Ja, ik spreek zelfs stricte lingala (de lingala van de mangala)
Eza ya solo ? - Te, eza lokuta !: Is het waar ? - Neen, het is een leugen !
Akufaki mpo na koningana ya mabele.: Hij is gestorven door een aardbeving.
Batekaka maboke mpembeni ya ebale.: Ze verkopen papillotes (mabokes) kortbij de rivier.
Kolya makemba ya mobesu te.: Eet geen bananen die niet rijp zijn.
ndako ya ndele: strooien hut (paillotte)
Namonaki ndunda yango mbala ya liboso.: Ik zag die groente voor de eerste maal.
nkisi ya ngungi: product tegen muggen (muggenmelk)
Nakamwaki balyaka nyama ya nyoka.: Ik was verbaasd dat ze het vlees van de slang eten.
Alati sapato ya kitoko.: Ze draagt mooie schoenen.
tshombo wana ezali ya kala mingi.: Die telefoon is van lang geleden.
Soki oyo ezali ya solo, nakufa.: Als dat waar is, sterf ik.
na ntongo penza. eleko ya mokolo: (heel) vroeg in de ochtend. gedurende de dag.
mokolo ya bopemi. mokolo ya mosala.: rustdag (feestdag). werkdag.
mokolo ya kobotama.: geboortedag / verjaardag
mpunda ya mingolu. mpunda ya mai.: Zebra. Nijlpaard.
osalisi ngai badepense nzoka zemi ya elephant. Limbola !: Je hebt me uitgaven laten doen, hoewel de zwangerschap van de olifant was. Leg uit !
esongo ezali mwa eteni ya libolo eye etimbaka.: De clitoris is een klein deeltje van de vagina dat hard wordt.
Libumu na yo ezali ya kokangama ?: Ben je geconstipeerd ? (je ingewanden, zijn ze geblokkeerd ?)
Ata soki natamboli na lobwaku ya molili ya liwa, nakobanga mabe moko te. © bible, banzembo 23:4: Zelfs al ga ik door het dal van de schaduw des doods, ik zal geen kwaad vrezen.
nayekoli lokota ya falanse. nazoyekola lingala.: Ik leer de Franse taal. Ik ben Lingala aan het leren.
nzete ya mbuma, makasa na yango ekweyi: De fruitboom, zijn bladeren zijn gevallen.
makasa ya nzete ya manga ekwei: De bladeren van de mangoboom zijn gevallen.
mopepe ebuki nzete ya lipela: De wind heeft de goyavaboom.
lopango ya baCarla ezalaka na Lemba.: Het terrein van "de Carlas" is in Lemba.
leki ya Jean azali maladi: De kleine zus van Jean is ziek.
monoko ya Didine: De mond van Didine
Mokolo moko, nguma akendeki bokila na zamba. Amonaki nyama moko ya monene na amelaki ye mobimba.: Op een dag was de python op jacht gegaan in het woud. Hij had een groot beest gezien en had het in zijn geheel ingeslikt.
elengi na mbeto: Muasi ya monene na muasi ya moke, nani azali sukali ? © kitokolile: plezier in bed: Een dik meisje en een slank meisje, wie is lekker ?
nzela ya mokuse: De korte weg
ndaku ya monene, ndaku ya moke, ndaku ya suka, ndaku ya liboso: een groot huis, een klein huis, het laatste huis, het eerste huis
Nayebi ete akotelema moto ya suka na bomoyi na ngai. Akotelema akokota likambo na ngai. Yaweh telema, kota makambo na ngai. Akotelema akokata ma condamnation. © Cèdre Katambayi: Ik weet dat hij zal opstaan als laatste in mijn leven. Hij zal binnendringen in mijn zaken. God, sta op, dring binnen in mijn zaken. Hij zal opstaan om mijn veroordeling te onderbreken.
ndenge ya komibatela : na capote. Nzela ya malamu koleka mpo na komibatela ezali kosalela capote: de manier om zich te beschermen : met een condoom. De beste methode om zich te beschermen is een condoom te gebruiken.
elamba ya mesa: tafelkleed
tshombo na yo ebongi te ? okosomba ya sika ?: Uw GSM is niet hersteld ? Ga je een nieuwe kopen ?
nyei ya ntaba: kaka van de geit (een afrikaans kapsel, bij kort haar, bindt men het in kleine piekjes, zodat het sneller groeit)
mwasi ya mabele etelema to mwasi ya mabele ekweya ?: Een meisje met rechtopstaande borsten of een meisje met gevallen borsten ? (zoals voor of na de zwangerschap)
bwaka mayi na wc. zala motu ya solo.: Gooi water in het toilet. Wees een echte vent.
lokasa ya liboso: de eerste pagina
mwasi ya leta: publieke vrouw (prostitué)
mpepo ekweyi na wenze ya Simba Zigida. Epanzi wenze. Bato nyoso bakufi.: Een vliegtuig is gevallen op de markt van Simba Zigida. Het heeft de markt vernietigd. Iedereen is dood.
libenge eza mbala ya sukali. matembele eza nkasa ya libenge.: De bataat is een zoete aardappel. Matembele zijn de bladeren van de bataat.
Soki insekte neti nzinzi, ngungi to nzoyi esui yo, tina ya kobanga ezali te.: Als een insekt zoals een vlieg, een mug of een bij je steekt, is er geen reden om bang te zijn.
lituma eza makemba ya kotuta.: lituma is geplette plantain bananen.
Oyo ezali nsango ya kosunga yo pona koyeba ndenge nini kelasi ya monoko ya Lifalanse etambolaka.: Dit is een informatie om je te helpen om te weten op welke manier de les van de franse taal werkt.
moyibi ya cable ya courant, asambwe na Lemba.: Een electriciteitskabeldief heeft zich belachelijk gemaakt in Lemba
na bumbu maki ezotekama ya ndambu ndambu: in Bumbu worden de eieren verkocht in kleine stukjes
mayi ya nkelo: bronwater
bomoyi ya moto basombaka te Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Men koopt niet het leven van iemand
mbula ememi biloko ya ndaku: De regen heeft de huisraad meegesleept
bacable ya courant eyibami na lingwala: elektriciteitskabels werden gestolen in Lingwala
bacables ya courant ezotokatoka awa na sima ya mvula: de elektriciteitskabels koken hier na de regen
tata na ye akufaki liwa ya mbalakaka.: zijn vader is een onverwachte dood gestorven
eloko nalakisa te. Nalingi yo. Nabombi yango na kati ya motema na ngai.: Er is iets dat ik niet laat zien. Ik hou van je. Ik heb dat in mijn hart verborgen.
ngai naza na biro ya Gecamines. Nakozonga kala mingi te: Ik, ik ben op het kantoor van Gecamines. Ik keer binnenkort terug.
kipe ya yo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): bemoei je met je eigen zaken
Lelo ya yo, lobi ya moninga. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Vandaag is het aan u, morgen aan uw naaste.
Soki omonaka nzoto ya yo kilo, tala ya baninga se bongo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Als je je lichaam met respect aanziet, bekijk dat van je naaste juist gelijkaardig.
Po na nini mibali ya lelo balingi lisusu te babotine ?: Waarom willen de mannen van tegenwoordig geen condooms meer ?
Oza kitoko makasi ndeke na ngai ya bolingo: Je bent heel mooi, mijn liefdesvogeltje
misalisi ya mbangu: spoedhulp
bamemi yo na misalisi ya mabangu na lopitalo ya pene na yo: Ze hebben je naar de spoedhulp gebracht in het hospitaal kort bij jou.
Oza elengi kofiba koleka mokuwa ya makoso. © Fally Ipupa: Je bent aangenamer om op te zuigen dan het been van varkenspoten. (=lekkernij)
Ngonga nini okokende na musala. ngonga ya zomi na mwambe.: Welk uur zal je naar het werk gaan ? Om 18 uur.
likambo ya motuya: een belangrijke zaak
Babandi koniata ngai na mosapi ya suka ! mama eh !: Ze beginnen op mijn kleine teen te stappen ! oh mama !
Lofundu ya nzinzi, esukaka se na kombo: de hoogmoed van de vlieg eindigt gewoon met de borstel
Batu ya likunya bakokonda yaya.: De jaloersen zullen vermageren.
kende kolembola masoko / sima / babottes ya mokonzi.: ga de billen / het achterste / de laarzen likken van de baas. (vleien)
tala ye kuna minu mpembe koleka nzambala ya pape. nsuki elingamalingama © Koffi Olomide: kijk die daar, de tanden witter dan het kleed van de paus. De haren gekruld in de war.
ebembe ya adoula: diepgevroren kip
Djo ayebaki ete kosopa zemi ezali lisumu monene, kasi makango na ye azwaki zemi, mpe Djo azalaki na likoki te ya kobala mpe kobokola mwana.: Djo wist dat abortus plegen een grote zonde is, maar zijn verloofde was zwanger geraakt en Djo had niet de mogelijkheid om te trouwen en een kind op te voeden.
Na motema nayebaki ete ezali mabe, kasi namonaki ndenge mosusu ya kosala te.: In het hart wist ik dat het slecht was, maar ik zag geen andere manier van handelen.
bomoyi ebandaka ntango liki ya mama ekutani na momboto ya tata.: Het leven begint wanneer het eitje van de moeder de zaadcel van de vader ontmoet.
nafuta ata mpaku ya leta: Ik heb zelfs de belasting van de staat betaald
tata, mama, ndeko, tofuta mpaku ya mabele, po totonga ville ya kinshasa: papa, mama, kozijn, laten we de grondbelasting betalen, om de stad Kinshasa op te bouwen
longa 1500$ ya kelasi to pe mbula mobimba ya miliki NIDO.: Win 1500$ voor de school of een heel jaar NIDO melk.
Tika makelele ya pamba pamba, suba olala: Laat dat lawaai voor niets, doe pipi, dat je slaapt
bantaba mibale wana ! moko ntaba ya pembe, mosusu ntaba ya moyindo: Er zijn daar twee geiten. Eén geit wit, een andere geit zwart
na poto tango ya malili ebengami hiver: in Europa wordt de koude tijd 'hiver' (winter) genoemd
Soki olingi kozwa engunduka, bisika ya kotika motuka ezali.: Als je de trein wilt nemen, zijn er plaatsen om de auto te laten (parkeerplaatsen).
engunduka akoki komema motuka na yo tii na bisika ya bangomba ya milayi milayi ebengami Alpe.: De trein kan je auto meenemen naar een plaats met zeer grote bergen genaamd de Alpen.
mama ya batisimo / mama wa batisimo / mama mobatisi. tata ya batisimo / tata wa batisimo / tata mobatisi.: Doopmeter. Dooppeter.
moto ya suka: De laatste mens
libala ( ya ) bosembo to libala ( ya ) bosoto: een oprecht huwelijk of een slecht huwelijk
basi oyo bazopanza basango ya lokuta: Die meisjes zijn leugens aan het verspreiden
lolemu ya moto: tong van vuur
lidesu ya pembe: witte boon (ook gebruikt om een blanke man aan te duiden)
mbala ya kokalinga: "French fries"
mbisi ya kokauka: gedroogde vis
nkasa ya nsango: de krant
ndaku ya nzoi: bijenkorf
ekili ya lotiliki: electrisch scheerapparaat
gilipi ya ndeke: vogelgriep
bitumba ezali pili-pili mpe mungua ya libala. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): De gevechten zijn de peper en het zout van het huwelijk.
mpate ya mwasi: ooi (vrouwtje van schaap)
mpota ya libumu: aambei
Ndenge nini tokoki komikebisa na ngenge ya SIDA ?: Hoe kunnen we ons bescherment tegen het AIDS virus ?
pona nini bolingo ya mosika esimbaka te ?: Waar houdt liefde op afstand geen stand ?
bakangi pasta na mbetu na moyembi ya mokili: ze hebben de pastoor betrapt in bed met een wereldse zanger
nafandaka na kati ya wenze: Ik woon middenin de markt
nani akoti na ezibeli ya niaou ?: Wie komt er binnen door het kattendeurtje ?
leta aboyi mapapa ekota na kati ya centre ville: de staat weigert dat slippers het stadscentrum in komen
mwana azui zemi ya papa: het kind is zwanger geraakt van een papa
mwana mwasi amibomi likolo ya 440.000 FC ... kokamwa !!!: een jong meisje heeft zich van kant gemaakt omwille van 440.000 FC ... Verwonder jullie !!!
bokono ya sukali: diabetes (suikerziekte)
tshombo oyo na mesa... ya yo ?: De GSM hier op de tafel... het is de jouwe ?
liteya ya yambo: de eerste les
Mobutu azalaki mokonzi ya Zaïre: Mobutu was de president van Zaïre
pakapaka ya masuwa / pakapaka ya mpepo: scheepsschroef / luchtschroef (propeller)
masini ya fufu: fufu-molen
mikuwa ya mbisi: visgraten
nzela ya mino: diasteem (spleetje tussen de tanden)
nzela ( ya ) masoko: anaal
Peter azalaki kosala na kompani ya kemi.: Peter werkte bij een chemiebedrijf.
zamba ya mambenga: evenaarswoud
Monoko ya mobange, elumbaka solo, kasi elobaka makambo ya lokuta te. soki okimi solo wana, okoyeba makambo te. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): De mond van de ouderling, hij ruikt vies, maar spreekt geen leugens. Als je deze reuk ontvlucht, zal je de zaken niet kennen.
milinga ya shimbok ebebisaka ADN ya mwana: De rook van de sigaret beschadigd het DNA van het kind
euti nase ya motema: dat komt vanuit de bodem van het hart
koyekola nkota moko ya mboka: een taal van het land leren
mpema ya monoko: adem
masoko solo ya fumbwa epola banda sanza moko: billen die ruiken naar fumbwa die sinds een maand rot is
Namoni ozangi eloko ya kosala. Luka ata mosala ko ! kaka koyungana boye...: Ik zie dat je een gebrek hebt aan iets om te doen. Zoek zelfs een job, zeg ! gewoon zo zwerven...
makango ya mama kombo na ye papa: de minnaar van mama, zijn naam is papa
makelele ya nkake: donder
mai ya mpondu. mai ya malala. mai ya nsáú.: groen (de kleur van mpondu). oranje (de kleur van een sinaasappel). paars/violet (de kleur van een nsafu).
kitoko ya kobotama: natuurlijke schoonheid
lisapo ya liseki, lisapo ya mawa: een grappig verhaal (een komedie), een trist verhaal (een tragedie)
pondu na yo ezangi mungwa. pasi ya solo.: uw pondu mist zout. echt spijtig.
lutu ya libaya. lutu ya linzanza.: houten lepel. metalen lepel.
koko ya Bobette avandaka na Bandal kala: De grootvader van Bobette woonde vroeger in Bandal
na loboko ya mobali / na loboko ya mwasi: rechts / links
naloti yo na kati ya ndoto: Ik heb van je gedroomd (Ik heb aan je gedacht in een droom)
naloti ndoto ya mabe: Ik had een nachtmerrie
mbote, molingami na kati ya nkolo: gegroet, beminde in de Heer
manga ya mabele ma nzombo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): soort mango
muana alie nzungu mobimba ya badi: Het kind heeft een hele pot fufu gegeten
ndako ya bokono: hospitaal
ndako ya likwangola / ndako ya bampaka: rusthuis
moyibi akufi lokola mbwa likolo ya tshombo: een dief is gestorven als een hond omwille van een mobiele telefoon
basi ya minene balongoli bilamba na wenze ya bandal: dikke meisjes verwijderen hun kleren op de markt van Bandal
ozali po na nga eyano na mikakatano, nzela ya solo ya kotambola, yesu na nga, kumama: Je bent voor mij het antwoord op de problemen, de ware weg om te begaan, mijn Jezus, wees geprezen
mbanzi ya kamundele: saté stokje
mbanzi ya mino: tandenstoker
nzambe apesa biso bonsomi ya kopona: God geve ons de vrijheid van keuze
sanduku ya boyokani / sanduku ya kondimana / sanduku ya mibeko 2 sam 6: ark van het verbond
sanduku ya mikanda: brievenbus
mbuma ya sanduku: mottenballen
madesu na suki, eza madesu ya kopola: bonen met haar op zijn rotte bonen (allusie op kaalheid bij blanken)
mwasi ya kanza: gemene vrouw
elaka ya libala: verloving, huwelijksbelofte
soki namati likolo ya ngomba epesaka nga kizunguzungu.: Als ik op de berg klim, geeft het me duizeligheid.
elamba ya mbeto: bedlaken
biloko ya matoyi: oorringen
tango ya bambula: regenseizoen
ndako ya Nzambe: huis van God, tempel
nzete ya safu: safouboom
nzete ya savoka: avocado boom
nzete ya bitabe: bananenboom
ntaba ya mobali: bok (mannelijke geit)
kombo ya mokristo: De voornaam (christelijke naam, moderne voornaam in tegenstelling tot de africaanse voornaam).
mwasi ya Petelo aza elenge: De vrouw van Peter is jong
bana bakoki kotanga malamu te likolo ya makelele ya wenze mpe solo ya fulu bron: Espérance-François Ngayibata Bulayumi, Mosuni: De kinderen konden niet goed studeren omwille van het lawaai van het marktje en de geur van het stort.
maman wana alataki maputa ya konzuluka: Die vrouw daar droeg versleten lendendoek.
etape ya nzete ya mangolo ebukani mpe ekweyi likolo ya ndako: De tak van de mangoboom brak af en viel op het huis
pesa ngai emekele ya bolayi nameka bolayi ya lopango na ngai: Geef me een lengtemeter dat ik de dimensies van mijn terrein meet
totalaki lisano ya motopi na etando eke: we keken de voetbalmatch op de televisie
ngombe ya mobali: stier
bololo ya kafé esilisaka pongi: de bittere smaak van koffie beëindigt de slaap
libulu ya mayi: waterput
ebale ya kongo ezali monene mpe na mbisi ebele: De Congo rivier is groot en heeft ook veel vis.
bayebaka moninga malamu na tango ya pasi.: Men herkent een goede vriend in slechte tijden.
bakendaka bokila na motu ya makelele te: Men gaat niet op jacht met een lawaaierig persoon.
kozanga koyeba eza liwa ya ndambo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Wetenschap missen is een stuk van de dood.
nzete ya mbila bazokata ezokola: De palmboom die ze kapten is aan het groeien.
nakei na kinkole koliya maboke ya mbisi ya mayi: Ik ga naar Kinkole papillottes van verse vis eten.
monoko ya mokolo elumbaka solo, kasi elobaka maloba ya solo Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): De mond van de ouderling ruikt vies, maar de woorden zijn waarheid.
naza na posa ya komona yo lelo: Ik heb zin om ye te zien vandaag
naza na makambo ebele ya kosala lelo: Ik heb veel dingen te doen vandaag.
bobange ya mobali ebandaka na misu: De ouderdom van de man begint in de ogen.
leki na nga ya mobali alingaka kobeta ndembo: Mijn kleine broer houdt ervan om te voetballen
nalingi ozala mama ya bana na nga: Ik zou willen dat je de moeder van mijn kinderen zou zijn
nakutani na mwasi ya bomoyi na nga: Ik heb de vrouw van mijn leven ontmoet
mokolo nakokufa... ngai, mutu ya mbongo: De dag dat ik zal sterven... ik, een rijk man
opesi ngai biloko ya kolia mingi: Je hebt me veel dingen om te eten gegeven
yaka po tokende kotala yaya na yo ya mwasi: Kom dat we uw grote zus gaan zien
wana eza biloko ya papa na bino.: Dat daar is het eten van jullie vader.
wana mwana na ngai ya mwasi: Die daar is mijn dochter
kotala ngai mingi te nazali mwasi ya batu: Kijk niet veel naar mij, ik ben iemand's vrouw
zongisa eloko ya batu: geef het ding van iemand terug
tokosenga epayi ya Nzambe abatela biso ti na suka ya sanza.: We gaan aan God vragen dat hij ons beschermt tot het einde van de maand.
komela masanga ya sukali mingi te. eza malamu te po na mino.: Drink niet veel zoete drankjes. Het is niet goed voor de tanden.
kolia biloko ya tata na yo te. lia biloko mosusu: Eet het eten van uw vader niet. Eet iets anders.
mwasi ya zemi akokaka basolo mususu te.: Een zwangere vrouw verdraagt sommige geuren niet.
nazokende epayi ya munganga atala liso na ngai. nazomona malamu te.: Ik ben naar de dokter aan het gaan zodat hij naar mijn ook kijkt. Ik zie niet goed.
nazokende na mboka ya mopaya pona kosilisa kelasi na ngai: Ik ga naar het buitenland om mijn studies af te werken.
naza na esengo makasi pamba te nakobima na baninga na ngai na pokwa ya lelo: I ben erg blij want ik ga uit met mijn vriendinnen vanavond.
elamba oyo kitoko makasi. posa ya kosomba yango.: Dat kledingstuk is heel mooi. Zin om het te kopen.
tata naza na posa ya mbongo po nasomba bilamba: Papa, ik heb geld nodig om kleren te kopen.
asombi liputa moko lokola ya ngai: Ze heeft dezelfde stof als mij gekocht
koya lelo te. naza na makambu ebele ya kosala: Kom niet vandaag. Ik heb veel dingen te doen.
kokoma na ndako te. leka mbala moko epayi ya tata na yo.: Kom nog niet thuis. Ga eens bij je vader langs.
masolo ya kati ebongaka mutu ayeba te.: De geheime conversaties, niemand moet het weten.
biso na bino, tozali bana ya tata moko na mama moko: wij en jullie, wij zijn kinderen van dezelfde vader en dezelfde moeder.
nzoto na ngai tempelo ya Nzambe, esika Molimo Mosantu akofanda: Mijn lichaam is de tempel van God, de plaats waar de Heilige Geest zal verblijven.
tofandi na se ya nzete. tozozua mopepe: We zitten onder de boom. We zijn aan het relaxen.
Nzambe akosala makambo ya minene.: God zal grootse dingen doen.
naza na mbongo ya kopesa yo te: Ik heb geen geld om aan jou te geven
nkombo na yo ya mboka ezali nini ?: Wat is je familienaam ?
kaka ngai nde nazosala misala nioso ya ndako: Het is enkel ik die al de huisklusjes doet.
mama ya moninga na ngai moko akufi: De moeder van één van mijn vriendinnen is gestorven.
oyo eza ndako na bino, eza ya biso te: Dat is jullie huis, niet het ons.
nazosombela yo motuka ya sika. kobebisa yango te mbala oyo.: Ik koop je een nieuwe auto. Beschadig hem niet deze keer.
osombeli mwasi na yo tshombo ya sika: Je hebt een nieuwe telefoon gekocht voor je vriendin.
mokonzi ya mboka azali mutu monene.: De president van een land is een grote persoonlijkheid.
soki loboko eyebaka pasi oyo lutu emonaka na tango ya kobalusa biloko: Als de hand zou weten hoe de lepel afziet wanneer hij het voedsel moet roeren...
lelo ezali mokolo ya mbotama ya yesu: Vandaag is de verjaardag van Jezus
nazoyoka lino pasi ebongi nakende epayi ya munganga: Ik heb tandpijn. Ik moet bij de dokter gaan.
kolia biloko ya sukali mingi te eza malamu te pona mino: Eet niet teveel zoete dingen. Het is niet goed voor de tanden.
nazolia nyama ya ngombe: Ik ben rundsvlees aan het eten.
naliaka nyama ya ngulu te: Ik eet geen varkensvlees.
etumba ya mobali ezali koluka mwasi ya malamu pona kobala: De strijd van een man is een goede vrouw te zoeken om te trouwen.
ezala mbala na yo ya suka olobela ngai boye: Dat het je laatste keer moge zijn dat je zo tegen mij praat.
mbala ya liboso oyaki awa ozalaki koyoka soni: De laatste keer dat je hier was, was je beschaamd.
komema biloko ya kilo te: Draag geen zware dingen.
natindi leki na ngai ya mobali na zando: Ik heb mijn jongere broer naar de markt gestuurd.
leki na yo oyo ya mwasi alingaka musala te.: Dat zusje van jouw houdt niet van werken.
papa nde azalaka mokonzi ya ndako: Het is vader die de baas is in huis.
soki liwa eyebaki mbongo mbele batu ya mbongo bakufaka te: Als de dood geld zou kennen, dan zouden de rijken niet sterven.
kolata bilamba na ngai lelo te. lata ya yo.: Draag vandaag mijn kleren niet. Draag de jouwe.
nazolia bisikiti ya kitoko: Ik eet een lekker koekje.
ndeko na ngai ya mwasi awuti kobota.: Mijn zus komt net te bevallen.
kopola ezali eloko ya mabe te: Verliezen is niet iets slecht.
nalati lopete na ngai na mosapi ya mineyi: Ik draag mijn ring aan de vierde vinger.
lelo ezali mokolo ya mbotama ya koko na biso ya mwasi.: Vandaag is de verjaardag van mijn grootmoeder.
likala ya moto bron: Tabu Ley Rochereau: hete kool
awuti kosomba pantalo ya pembe.: Ze komt net van een witte broek te kopen.
bayibi ngai pantalo na ngai ya sika: Ze hebben mijn nieuwe broek gestolen.
maman azolamba supu moko ya kitoko: Mama is een heerlijke soep aan het klaarmaken.
bamamiwata bazalaka baanjelu ya satana: Zeemeerminnen zijn de engelen van de duivel.
naza na kokoso moko ya monene: Ik heb een groot probleem.
otie ngai na kokoso moko ya kosakana te: Je hebt me een probleem gegeven dat niet om te lachen is.
nazosala mikate ya moto: Ik maak warme smoutebollen.
aza na zemi ya sanza misatu: Ze is drie maanden zwanger
boyibi mbongo ya batu: Jullie hebben het geld van de mensen gestolen.
bozui bakiti ya noko na ngai: Jullie hebben de stoelen van mijn oom genomen.
leki na nga ya mobali abetaka na ekipe ya congo: Mijn broertje speelt in het team van Congo.
goro ya mobali na ngai eza munene: De piemel van mijn man is enorm.
nakofunda yo epayi ya maman.: Ik zal je bij mama beschuldigen.
ndeko na ngai ya mwasi alingi kobota bana zomi: mijn zus wil 10 kinderen op de wereld zetten
na butu ya lelo naloti ndoto moko ya mabe: Deze nacht had ik een slechte droom.
na ndoto na ngai ya lelo ozalaki wana.: In mijn droom van vandaag was je daar.
naza na likambo moko ya motuya ya koyebisa yo: Ik heb je iets belangrijk te laten weten.
ebale ya kongo ezalaka monene makasi: De Congostroom is erg sterk.
pona nini olingaka kobuaka biloko ya kolia boye. eza malamu te.: Waarom gooi je zo graag eten weg ? Het is niet goed.
naza na motuna moko ya kotuna yo: Ik heb je een vraag te stellen.
yoka nanu motuna na ngai liboso ya koyanola ngai: Luister al naar mijn vraag vooraleer me te antwoorden.
nayeli bino nsango ya malamu. boyoka.: Ik breng jullie goed nieuws. Luister.
bawuti kopesa ngai nsango moko ya mabe: Men gaf me net slecht nieuws.
yela ngai mwa ndambo ya loso po nalia: Breng me een kleine portie rijst opdat ik eet.
mwana na yo ya mobali aza kosuba na mbetu mingi: Uw zoon doet veel pipi in bed.
esika ya kosuba eza awa te: Er is geen plaats om pipi te doen hier.
mutu ya liboma abambi ngai libanga: De gek heeft een steen naar me gegooid.
libanga moko ya monene ezalaki liboso ya motuka na ngai: Er was een grote steen voor mijn auto.
alati bilamba ya pembe na ya mwindu: Ze draagt zwart witte kleren.
na ndako na bango batie langi ya pembe: In hun huis hebben ze witte verf gezet.
ndeko na ngai ya mwasi azalaka na makolo molayi: Mijn zus heeft lange benen.
oyo ezali bilamba ya ndeko na ngai: Dat zijn de kleren van mijn zus.
lambela ngai mwa ndambu ya ndunda: Bereid me een kleine portie groente.
mutu na ye ekokani na oyo ya tata na ye: Zijn hoofd lijkt op dat van zijn vader.
bafungoli kelasi ya baba na bala-bala na ngai: Ze hebben een school voor doofstommen geopend in mijn straat.
oza na posa ya koboya yango to oza na posa ya kondima ?: Heb je zin om dat te weigeren of heb je zin om het te aanvaarden ?
mateya ya lelo ezalaki kitoko penza.: De preek van vandaag was heel mooi.
kosimba biloko ya bato te.: Raak de mensen hun dingen niet aan.
bazali kosala ye epasoli ya mbanga.: Ze gaan haar een operatie van de kaak doen.
noko na ngai aza mobeti ndembo ya monene: Mijn oom is een groot voetballer.
kolula mwasi ya batu eza malamu te: Het is niet goed om iemand anders vrouw te bewonderen
Mosala wana ya kindumba ezali malamu te na miso ya Nzambe.: Het werk van prostitutie is niet goed in de ogen van God.
Nawuti komona bambila mwambe liboso ya ndako.: Ik kom net van 8 agenten te zien voor het huis.
naza na libonza pona eyenga ya lelo te: Ik heb geen offerande voor de mis van vandaag.
liteya ya lelo ezalaki ndenge nini ?: Hoe was de preek van vandaag ?
oyo, ezali eloko ya nani ?: dat, wiens ding is dat ?
mpasi ya moto: migraine, hoofdpijn
okobika na kombo ya yesu !: Je zal genezen zijn in de naam van Jezus !
zua nga foto ya kitoko.: Neem me een mooie foto.
eza mokano ya Nzambe.: Het is de wil van God.
tala ngulupa ya batu ebele: kijk een groep van veel mensen
etiele ya bilamba: kleerhanger
Yaka kosunga ngai, naza na biloko ebele ya kolamba.: Kom me helpen, ik heb veel dingen klaar te maken.
Aza moninga na ngai ya bomuana.: Hij is mijn jeugdvriend.
abelaka bokono ya ndeke: Ze lijdt aan epilepsie.
Bakati bankingo ya bato nyonso.: Ze hebben iedereen de nek overgesneden.
Papa na ye atongisi lopitalo moko ya monene na mboka.: Zijn vader heeft een groot hospitaal laten bouwen in het dorp.
Katela ngai eteni ya avoka.: Snij me een stuk avocado.
Oza kotungisa biso, tozali na lisanga ya libota.: Je stoort ons, we zijn op een familiebijeenkomst.
nkasa ya kabine esili.: Het toiletpapier is op.
mobali na yo azali na bokono ya SIDA.: Je man heeft AIDS.
mwana na yo aza na bokono ya mpongi.: Uw kind heeft de slaapziekte.
Abombaka miliki na se ya mbeto.: Ze verbergt de melk onder het bed.
Azolenga likolo ya kobanga.: Ze rilt van de schrik.
akomi kombo ya mwana na ye na buku ya lopango.: Hij schreef de naam van zijn kind in het terrein boekje (eigendomsacte).
alingi ke nasala buku ya liwa na ngai: Ze wil dat ik mijn testament maak.
nalingi komona lisusu moto ya liboma oyo na ndako na ngai te.: Ik wil die gek niet meer in mijn huis zien.
luka mwasi moko oyo akolinga yo na bolingo ya solo: Zoek een vrouw die je zal liefhebben met echte liefde.
mama ya mobali na yo akoya lisusu te.: Je schoonmoeder gaat niet meer komen.
yo ozali na kati ya motema na ye te.: Jij, jij bent hiet in zijn hart.
aza kobela bokono ya ebola: Ze lijdt aan de ebola ziekte.
ozalaka ndeko na ngai ya solo te.: Je bent niet mijn echte zus.
yaya na ngai ya mwasi nde azosokola basani.: Het is mijn grote zus die afwast.
mobali na yo ya sika, kombo na ye nani ?: Je nieuwe man, wat is zijn naam ?
nazali se ya yo.: Ik ben enkel de jouwe.
Baiser na yo ya pamba ekomisa ngai kizengi.: Gewoon je kus maakt me gek.
Mwana na yo ya liboso, osundola ye.: Je eerste kind, je hebt hem in de steek gelaten.
Ozui mokano ya kolelisa ngai.: Je hebt de beslissing genomen om me te doen wenen.
moninga na ye wana ya mundele apesaka ngai kanda.: Haar blanke vriendin daar maakt me kwaad.
Osombi mutuka na mbongo ya nani ?: Je kocht de auto met wiens geld ?
liboso ya libala nazalaki malamu na ye.: Voor het huwelijk was ik goed met haar.
Nabengaki liboso ya koya.: Ik had gebeld vooraleer te komen.
soki olingi toli moko, zala mosika ya mobali na ngai.: Als je een raad wil, wees ver van mijn echtgenoot.
mwasi na ngai aboti likaku na esika ya mwana.: Mijn vrouw is bevallen van een aap in plaats van een kind.
akokota na kati ya ndako oyo te.: Ze zal dit huis niet binnen treden.
bapesi ngai eloko ya kolia te.: Ze hebben me niets gegeven om te eten.
nkoma ya libula: testament
bilamba na ye ezali na solo ya mapeka.: Zijn kleren hebben een okselgeur.
Tinda texto na moto moko ya kelasi na biso: Zend een tekst boodschap naar iemand van onze klas.
naponi kombo moko ya kitoko: Ik heb "een van die" mooie namen gekozen.
aye lisusu, mama wana ya liboma.: Ze is nog eens gekomen, die gekke dame daar.
aza mwasi ya ndeko na bino.: Het is de vrouw van jullie broer.
koswana eza pili-pili pe mungwa ya libala. Gezegde/uitdrukking (niet letterlijk vertalen): Ruzie maken is de peper en het zout van het huwelijk.
Komisua lolemo ezali elembo ya mabe.: Op de tong bijten is een slecht teken
abula eza nyama ya nzamba to esobe.: De baviaan is een dier van het woud of de savanne.
naza na posa ya koyoka atalaku oyo ayembaka epayi ya Koffi: Ik heb zin om te luisteren naar de zanger die (de namen) zingt bij Koffi.
mbanda mama akufa nakoma mowumbu ya mwasi ya papa.: Sinds moeder stierf, ben ik de slaaf geworden van de vrouw van papa.
papa ya baluba balingaka koliya mingimingi bitoto.: Baluba mannen eten heel graag bitoto.
mayele ezalaka pe kokanisa lobi ya bana.: Het is ook slim om te denken aan de toekomst van de kinderen.
libala ya bombanda: polygamie
maki ya kokalinga: omelet
nzete ya mino: stokje om de tanden schoon te maken (tandenborstel)
mosali ya leta: ambtenaar
mosali ya Nzambe: pastoor
mokanda ya likama: aanrijdingsformulier
yo lokoso ya mbongo boye !: Jij, jij houdt zo teveel van geld !
moninga ya mosala: werk collega
monkanda moa nzela / mokanda ya nzela: wegenkaart, doorgangsvergunning
monkanda moa voti / mokanda ya voti: stembriefje
monkanda moa kelasi / mokanda ya kelasi: studie getuigschrift (diploma)
elanga ya vino: wijngaard
mbuma ya vino: druif
sanduku ya voti: stembus
nduka ya lotiliki: hydroelectrische dam
lobi toliaki bongo ya makako: Gisteren hebben we apenhersenen gegeten.
moniango alaki ndaka ya bopeto.: De non heeft een gelofte van kuisheid afgelegd.
lakisa ndakisa ya malamu: toon een goed voorbeeld
zebi ya mabanga: geologie (wetenschap van stenen)
zebi ya mokili: geografie (wetenschap van de wereld)
pulupulu ya nsomo: cholera
mafuta ya buzi: kaarsvet
katikati ya butu: het holst van de nacht

vertaling / woordenboek Lingala - Nederlands